Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2008

εξαφθέν φώς


Στην περίπτωσι της θεωρίας σκοπούμενο δεν είναι μόνο οι ιδέες, αλλά δι' αυτών το πρεσβεία τε και δυνάμει παντός είδους υπερέχον Αγαθό. Επέκεινα ευρισκόμενο ουσίας και νού, το Αγαθό συλλαμβάνεται με τρόπο που ενώνει εν ακαρεί τον θεωρό με το θεωρούμενο (εξαίφνης, είναι ο χαρακτηριστικός όρος του Συμποσίου, 210e), που συναρπάζει όπως η πυρκαγιά (Εβδόμης επιστολής 341c-d: οίον από πυρός πηδήσαντος εξαφθέν φώς, εν τη ψυχή γενόμενον), ένα είδος εκλάμψεως του νού (εξέλαμψε φρόνησις περί έκαστον και νούς, συντείνων ό,τι μάλιστ' εις δύναμιν ανθρωπίνην, ένθ. αν. 344b), την οποία ουδέ τις λόγος ουδέ τις επιστήμη (Συμποσίου 211a) αποδίδει κι εκφράζει.


Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 95].


Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2008

ανάγκη θετικότητος


...καθώς ο ίδιος ο Πλάτων αφηγείται στον Φαίδωνα, ωδηγήθηκε ακριβώς εις τις ιδέες για να ξεφύγη από το αδιέξοδο των στοιχείων της φύσεως – αυτό είναι το νόημα του δευτέρου πλού. Αλλά επειδή ως γνήσιος 'Ελληνας δεν ήταν δυνατόν ν' απαρνηθή τον χώρο των αισθήσεων, αξιοποίησε το ορφικό αρχέτυπο της θέας και άνοιξε τον δρόμο του πνεύματος προς την αυτογνωσία, εισάγοντάς μας στην μέχρι τότε άγνωστη ενδοχώρα του. Δεν ζήτησε να μάς χωρίση από τον κόσμο και τα φαινόμενα· θέλησε, αντιθέτως, να σώση τα φαινόμενα και να στηρίξη ακλόνητα τον κόσμο. Από ανάγκη, μ' άλλα λόγια, θετικότητος, έφθασε στις ιδέες.


Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σ. 109].


Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2008

για τις ιδέες


Το μεγαλύτερο σφάλμα του Πλάτωνα, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ήταν ότι απέδωσε στα κατηγορούμενα ύπαρξη, ονομάζοντάς τα ιδέες. Τα κατηγορούμενα εκφράζουν γνωρίσματα των ουσιών, και η ύπαρξή τους είναι δευτερεύουσας σημασίας, με την έννοια ότι υπάρχουν μόνο κατά το ότι μπορούν να αποδοθούν σε ορισμένες ατομικές ουσίες, οι οποίες αποτελούν, θα λέγαμε, το πραγματικό βάθρο του υπαρκτού. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως όλα τα κατηγορούμενα αναφέρονται με τον ίδιο τρόπο σε υποκείμενα-ουσίες. Μερικά από αυτά εκφράζουν μία θεμελιώδη ιδιότητα των ουσιών...


Mario Vegetti, Ιστορία της αρχαίας φιλοσοφίας, (έκδ. Τραυλός 2000, σσ.218-219).


Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2008

δυτική πρόσληψη του Αριστοτέλη


Ο Βοήθιος, και σύνολη η δυτική μεσαιωνική παράδοσι, για την οποία ήταν η αυθεντία στα θέματα της λογικής, αντιμετώπιζε –κατά το προηγούμενο του Αυγουστίνου- τις αριστοτελικές γενικές έννοιες ή καθόλου σαν τις ιδέες του Πλάτωνος, αλλά έβλεπε τις τελευταίες σαν ουσίες λογικές, πράγμα που, βεβαίως, δεν ίσχυε. Αιτία της συγχύσεως: Οι Λατίνοι είχαν την αδυναμία να θέτουν τα μεταφυσικά προβλήματα, παραθεωρώντας τον αναγκαίο όρο της αρχαίας φιλοσοφίας, για την οποία το ζήτημα της ουσίας ήταν αδιανόητο ως παιχνίδι νοητικό. Η ίδια η αριστοτελική λογική αφορά στις δυνατότητες του ανθρώπινου λόγου να συλλάβη και να εκφράση την εκτός αυτού πνευματική πραγματικότητα του κόσμου και κατά κανένα τρόπο στα οποιαδήποτε αφηρημένα σχήματα της τυπικής λογικής. Το επιμύθιο, εν πάση περιπτώσει, είναι ότι η πρώτη περίοδος της δυτικής μεσαιωνικής σκέψεως έβαλε, με τα έργα του Αυγουστίνου και του Βοήθιου, τα θεμέλια της προοπτικής των επομένων: να χωρέση στα μέτρα και κριτήρια της ανθρώπινης ψυχής –του νού και του αισθήματος- ο του παντός ποιητής Θεός.


Στέλιος Ράμφος, Ιλαρόν φώς του κόσμου (Το όραμα της αλήθειας από το πλατωνικό σπήλαιον στους ευρωπαίους φιλοσόφους των Νέων χρόνων και από εκεί αναδρομικά, στις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά), [έκδ. Αρμός, σσ. 256-257].


Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2008

ατομοκεντρικός ευσεβισμός


"(...) Πηγαίνετε σήμερα να δείτε το κιτσαριό των «αναστηλώσεων» στη Μονή Βατοπεδίου, τη χωριατιά του νεοπλουτισμού, τη βάναυση αναίδεια των εκζητήσεων εντυπωσιασμού (...)".




Πέμπτη 2 Οκτωβρίου 2008

νομίσματα


"(...) η καταγωγή της κεφαλής του Χριστού στη Δύση αποδίδεται στα πρώϊμα βυζαντινά νομίσματα που έφεραν πάνω την εικόνα του αυτοκράτορα και στη Δύση την εξέλαβαν ως εικόνα του Χριστού".


*

"(...) η λατρεία της Αγ. Αννας, του Αποστόλου Ανδρέα, του Προφήτη Ηλία, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και της Αγ. Αικατερίνης διαδόθηκε μετά τον 8ο αι., ενώ η λατρεία του Σταυρού διαδόθηκε σημαντικά κυρίως μετά τις νίκες του Ηρακλείου.
Σημειωτέον επίσης ότι η γερμανική εκκλησία ιδρύθηκε και οργανώθηκε από τον 'Αγιο Βονιφάτιο, μόλις την περίοδο 716-754, ενώ το πρώτο αξιόλογο εκκλησιαστικό κτίσμα, η Μονή Fulda, κτίστηκε μόλις το 744".



Στοιχεία παρμένα από το εξαντλημένο σήμερα εγχειρίδιο του Κ. Μπαρούτα, Βυζαντινή προεικονοκλαστική και προκαρολική τέχνη (με 84 εικόνες εκτός κειμένου), (έκδ. Σμίλη 1989, σσ. 53, 32 σημ.17).