Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 2010

εὐχὴ τοῦ Ὁσίου Θαλασσίου


Κύριε τῶν πάντων Χριστὲ, ἐλευθέρωσέ μας ἀπὸ ὅλα αὐτὰ, ἀπὸ τὰ ὀλέθρια πάθη καὶ ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς ποὺ προέρχονται ἀπὸ αὐτὰ.

Πλασθήκαμε ἀπὸ Σένα, γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε τὸν παράδεισο ποὺ ἐφύτευσες Ἐσὺ.

Τὴν τωρινή μας ἀτιμία μόνοι τὴν προκαλέσαμε, μὲ τὸ νὰ προτιμήσουμε τὴν ὀλέθρια ἀπὸ τὴν εὐλογημένη ἀπόλαυση.

Ἐπήραμε τὴν ἀμοιβή μας γι' αὐτὸ, ἀνταλλάσσοντας τὴν αἰώνια ζωὴ μὲ τὸ θάνατο.

Τώρα λοιπὸν, Κύριε, καθὼς ἐστράφηκες μὲ εύμένεια πρὸς ἐμᾶς, κάνε τὸ ἴδιο ὥς τὸ τέλος. Καθὼς ἔγινες ἄνθρωπος γιὰ μᾶς, σῶσε μας ὅλους.

Γιατὶ ἦλθες νὰ σώσεις ἐμᾶς τοὺς χαμένους. Μὴ μᾶς χωρίσεις ἀπὸ τὴν μερίδα ὅσων σώζονται.

Ἀνέστησε τὶς ψυχὲς καὶ σῶσε τὰ σώματά μας. Καθάρισέ μας ἀπὸ κάθε μολυσμὸ.

Σπάσε τὰ δεσμὰ τῶν παθῶν ποὺ μᾶς κατέχουν. Ἐσύ, ποὺ συνέτριψες τὶς φάλαγγες τῶν ἀκάθαρτων δαιμόνων.

Καὶ ἀπάλλαξέ μας ἀπὸ τὴν τυραννία τους, γιὰ νὰ λατρεύσουμε Ἐσένα μόνο, τὸ αἰώνιο Φῶς.

Ἀφοῦ ἀναστηθοῦμε ἐκ νεκρῶν, συγκροτώντας μαζὶ μὲ τοὺς Ἀγγέλους μία εὐλογημένη καὶ ἀκατάλυτη χορεία. Ἀμὴν.



-----
Προσφέρεται κι αλλού από διαδικτύου.



*



Εκ δε του Συναξαριστού Δεκεμβρίου του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου, σταχυολογώ:

Τη αυτή ημέρα ΛΑ', ο άγιος μάρτυς Βούσιρις κερκίσιν* υπό γυναικών κεντηθείς τελειούται.

Βουσίριδος σαρξ, ιστός ένθα κερκίσιν,
'Υφασμα καινόν εξυφάνθη Κυρίω.


* Κερκίς είναι η λεγομένη σαΐτα [του αργαλιού], με την οποίαν αι γυναίκες υφαίνουσι τα πανία. (στο ίδιο, σημ. 156).

Σάββατο 25 Δεκεμβρίου 2010

αργυρίου ή χρυσίου ή ιματισμού ουδενός επεθύμησα...



...και το τέταρτο αστέρι τ' ονομάσαμε
απλά και πρόστυχα: Πείνα. *






*


... Αλλ' ότε ο ιερεύς εξελθών έψαλλε το «Δεύτε ίδωμεν πιστοί, πού εγεννήθη ο Χριστός», τότε αι μορφαί των Αγίων εφάνησαν ως να εφαιδρύνθησαν εις τους τοίχους∙ «Ακολουθήσωμεν λοιπόν ένθα οδεύει ο αστήρ», και ο κυρ-Αλεξανδρής ενθουσιών έλαβε την υψηλήν καλάμην και έσεισε τον πολυέλαιον με τας λαμπάδας όλας ανημμένας. «Άγγελοι υμνούσιν ακαταπαύστως εκεί», κι εσείσθη ο ναός όλος από την βροντώδη φωνήν του παπά Φραγκούλη μετά πάθους ψάλλοντος: «Δόξα εν υψίστοις λέγοντες, τω σήμερον εν σπηλαίω τεχθέντι» και οι άγγελοι οι ζωγραφιστοί, οι περικυκλούντες τον Παντοκράτορα άνω εις τον θόλον, έτειναν το ους, αναγνωρίσαντες οικείον αυτοίς τον ύμνον...


μεγΑλέξανδρος ο Παπαδιαμάντης λεγόμενος, Στο Χριστό, στο Κάστρο (1891).




-----
Ο τίτλος του παρόντος εκ των Πράξεων των Αποστόλων (κ'33). To motto όμως εκ του Ντανίλο Κις, Σοφίτα (μτφρ. Ρ. Μπρκόβιτς, έκδ. 'Ινδικτος, Αθήνα 2004, σ.29).

Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010

σειρήνες


ΤΑ ΕΙΣΩΔΙΑ*



'Εδειχνε όμορφη. Φορούσε το χρυσαφί φόρεμά της, με χαμηλό ντεκολτέ, τα υπάρχοντά της σε κοινή θέα. Στο θέατρο, η ανάσα της πάντα αρωματισμένη με γαρύφαλλο, όταν έσκυβε να ρωτήσει κάτι. Τής έλεγα τι είπε ο Σπινόζα, σ' εκείνο το βιβλίο του καημένου του μπαμπά. Με άκουγε σαν υπνωτισμένη. Με τα μάτια τόσο μεγάλα. 'Εσκυβε. 'Ενας τύπος στον εξώστη είχε στυλωθεί να την κοιτάξει από ψηλά με τα κυάλια της όπερας. Για να καταλάβεις την ομορφιά της μουσικής πρέπει να την ακούσεις δυο φορές. Για τη γυναίκα και τη φύση φτάνει ένα ανοιγόκλεισμα του ματιού. Ο Θεός έφτιαξε τη φύση και ο άνθρωπος τη μουσική. Με την ψυχή σου εσύ. Φιλοσοφία. Βλακείες!



Τζαίημς Τζόυς, Οδυσσέας (μτφρ. Σωκράτης Καψάσκης, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1990, σ. 337).


-----
Στο motto ανορθόγραφη η επιγραφή της εικόνος των εισοδίων της Θεοτόκου, όπως την φιλοτέχνησε ο αγιογράφος της κρητικής σχολής 'Αγγελος Ακοτάντος κατά το δεύτερο τέταρτο του 15ου μ.Χ. αιώνος. Ο ίδιος τονίζει ορθά την υπογραφή του ΧΕΙΡ ΑΓΓΕΛΟΥ με βαρεία, ψιλή και οξεία όπου δει. Χαρείτε τον στο Μπουσείο Μπενάκη, όπου και ο σύγχρονός του πίνακας με την Παναγία στην αγκαλιά της Αγ. 'Αννης, να τής προσφέρει κρινάκι! Ο ίδιος.


Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010

ανδράσι μίσγηται πριν... γάμον ελθείν



Προ πάντων τους νέους προς γάμον ζευγνύτωσαν εν τάχει,
προλαμβάνοντες της νεαζούσης επιθυμίας τα παγιδεύματα.

Ψευδο-Κλήμεντος επιστολή προς Ιάκωβον (ΒΕΠΕΣ 1, 53, 16-18).


................."εμοί δε κ' ονείδεα ταύτα γένοιτο.
και δ' άλλη νεμεσώ, ή τις τοιαύτά γε ρέζοι,
ή τ' αέκητι φίλων, πατρός και μητρός εόντων,
ανδράσι μίσγηται πριν γ' αμφάδιον γάμον ελθείν". (ζ' 285-288)


*

(= Τοιαύτα θα λέγωσι, δι' εμέ δε ταύτα ήθελον είναι όνειδος∙ (εγώ) όμως και άλλην κατακρίνω, οποιαδήποτε ήθελε πράττει τοιαύτα, η οποία παρά την θέλησιν των συγγενών αυτής, ενώ ζώσιν ο πατήρ και η μήτηρ, ανακατώνεται με άνδρας προ τού να έλθη εις γάμον φανερόν).




-----
Επίδικα λόγια της Ναυσικάς προς τον εισέτι γδυμνόν Οδυσσεί ότε ήσαντε έτι παρά θιν' αλός ατρυγέτοιο (λόγια ανάμεικτα δίδω). Αποδίδει και πάλι ο Α.Ξ. Καραπαναγιώτης (εδώ τω 1921).

Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010

ναυσικά από τη μία, ήχος πλάγιος από την άλλη



Σήμερα είχε βάλει τη γαλάζια αλλαξιά, για γούρι, με την ελπίδα ότι, παρ' όλους τους κακούς οιωνούς, το δικό της το χρώμα είναι και το χρώμα που φέρνει τύχη στη νύφη, που πρέπει οπωσδήποτε να φοράει κάτι γαλάζιο πάνω της, επειδή η πράσινη αλλαξιά που φορούσε πριν μια βδομάδα τής έφερε λύπη, γιατί ο πατέρας του τον είχε κλείσει στο δωμάτιό του για να διαβάσει για την υποτροφία, και αυτή σκέφτηκε ότι εκείνος ίσως θα έβγαινε σήμερα, γιατί καθώς ντυνόταν το πρωί παρά λίγο να βάλει την φορεμένη κυλότα της ανάποδα κι αυτό σημαίνει καλοτυχία και συνάντηση με τον αγαπημένο σου, αν την φορούσες ανάποδα και εφ' όσον, βέβαια, δεν είναι Παρασκευή.


Τζαίημς Τζόυς, Οδυσσέας (μτφρ. Σωκράτης Καψάσκης, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1990, σ. 409).



*


ήχος πλάγιος

Και ήκουσαν την φωνήν
κυρίου του θεού
περιπατούντος
εν τω παραδείσω
το δειλινόν,
και εκρύβησαν
ό τε Αδαμ και η γυνή αυτού
από προσώπου κυρίου του θεού
εν μέσω του ξύλου του παραδείσου.
(Γεν. 3, 8)



Παράλληλα με τα αρκούντως στεγνά τζοϋσικά παραδείγματα του Οδυσσέα και τις φορεμένες ανάποδα χρησιμοποιημένες κυλότες που αναρτώ στο άωρον τετράδιό μου τον τελευταίο καιρό, να σημειώσω εδωδά υπό τον τύπον στοιχείου ήχου πλαγίου ως άρτι εδήλωσα, συν το ήδη αναρτημένο motto που συνέλεξα εκ της Παλαιάς Διαθήκης, πως στους Εξόριστους (άραγε, να συμπληρώσω, από τον Παράδεισο, ή να το αφήσω μόνον να εννοηθεί;) του Τζόυς είδα την δίχως απόγνωση προσπάθεια του πολυμήχανου και λίγο πονηρού συγγραφέα να ομοιάσει για μιαν ακόμη φορά στον Θεό, ακολουθώντας τα βήματα ενός ευλαβούς (!;) τώρα οξαποδώ (: dickens, αγγλιστί -άραγε την εισάγει τούτη δω τη λέξη στο πρωτότυπο έργο του εκείνος;) εις τύπον αεί του εξ αρχής δηλωμένου, σε άλλα του συγγράμματα, non serviam! Πρόκειται πραγματικά για ένα ακόμα τζοΥσικό αριστούργημα όπου πραγματεύεται από την αρχή την βιβλική ιστορία της γεύσεως του απαγορευμένου καρπού (πρωτευόντως ένστικο μεν, αλλά και εις τον τύπον της μοιχείας δοσμένο) και της εξορίας ή μη [ημών] των Πρωτοπλάστων. Εδώ, ο κεντρικός ήρως, εις θέσιν του ίδιου του συγγραφέα ασφαλώς, άλλωστε στο όνομα εκείνου αυτός [μάς] πειράζει, κύριος Ρόμπερτ Ρούαν, ο και Ντικ (: dick, αγγλιστί - πούτσος, δηλαδή, ή αρχίδι [!;] χαϊδευτικά υπό της νεαράς του αμνάδος τε και συζύγου αποκαλούμενος, την οποία δηλώνεται στην ψύχρα ότι πλάθει σαν ζυμαράκι, ενέργεια που εκείνη με την σειρά της πλήρως και με ικανοποίηση ομολογημένη αποδέχεται)... αρνείται, λοιπόν αυτός ο κύριος Ρούαν, τουτέστιν Τζόυς, να ρωτήσει την γυναίκα του με το ίδιο εκείνο του Θεού ρώτημα «πού εί;» και «μη από του ξύλου, ού ενετειλάμην σοι τούτου μόνου μη φαγείν απ’ αυτού, έφαγες;» (ό.π. στιχ. 9 & 11). Οπότε αρχινάμε από την αρχή να σκεπτόμεθα πού ακριβώς ευρίσκεται η ελευθερία την οποία λέγουσιν οι θολολόγοι (sic) ότι έδωκε ο Θεός στο πλάσμα του, ερμηνεύοντας την οικεία περικοπή! Αν ο άνθρωπος ήταν όντως ελεύθερος δεν θα έπεφτε ποτέ τόσο χαμηλά ο Θεός ώστε να τον ρωτήσει κείνο το «πού εί» [ισχύει άραγε στο ακέραιο το επιχείρημα και αντιστοίχως, όταν αργότερα ρωτάει τον Κάιν, «πού εστιν 'Αβελ ο αδελφός σου;» (Γεν. 4, 9)], να τον ρωτήσει, δηλαδή, γιατί αισθάνεται γυμνός μόλις ακούει την φωνή Του!: «Τίς ανήγγειλέν σοι ότι γυμνός ει;» (ό.π., 3, 11). Προηγήθηκε το αδαμιαίο∙ «Την φωνήν σου ήκουσα περιπατούντος εν τω παραδείσω και εφοβήθην, ότι γυμνός ειμι, και εκρύβην» (στο ίδιο, στιχ. 10), το οποίο, νομίζω, από κοινού με το αρχικό ως άνω (στιχ. 8) motto σώζει κάπως την όλη ιστορία. Την παράσταση του κειμένου (έκδ. Νεφέλη) έφερε στο προσκήνιο η Ρούλα Πατεράκη (Από Μηχανής Θέατρο, Ακαδήμου 13, Αθήναι), διαρκούσης 195 λεπτά της ώρας (!), τα οποία όμως κυλάνε νεράκι! Το έργο παρέμεινε μέχρι σήμερα χωρίς ευρεία διάδοση στην Ελλάδα.

Της Ρούλας Πατεράκη πολλά τα έτη!

Ο ίδιος, αυτός εγώ.

Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2010

σχέδια (επί σχεδίων)



Υποφέρω τρομερά από ερωτική στέρηση. 'Εχω ανάγκη όχι μόνο από επαφές καθημερινές, αλλά και από συγκοιμήσεις, διότι τις ζητάει το σώμα μου. Οι επαφές δεν θα μού τρώνε πάνω από δύο ώρες τη μέρα, ενώ οι συγκοιμήσεις, όταν θα υπάρχουν θα τελούνται αργά, μετά τις 11 ή 12. Η ζωή μου και οι μόνιμες, μη ερωτικές, σχέσεις μου πρέπει να εναρμονιστούν μέσα σ' αυτόν τον άξονα: γράψιμο, διάβασμα, ερωτισμός.



Απόσπασμα από προσωπικό σημείωμα με σχέδια (επί σχεδίων) του Γιώργου Ιωάννου, δημοσιευμένο στο περ. Εντευκτήριο (τ. 10, Μάρτ. 1990, σ. 54).

Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2010

penelope



'Ηθελε να αμαρτήσει με κάποιον του είδους του,
να εξαναγκάσει μιαν άλλη ύπαρξη να αμαρτήσει και να αλαλάξει μαζί της
στη χαρά της αμαρτίας. *



αυτός θα με κορόιδευε αν το είχε ακούσει γιατί αυτός δεν πάει ποτέ στην εκκλησία στις λειτουργίες ή στα κηρύγματα λέει η ψυχή σου δεν έχεις ψυχή μέσα σου μόνο φαιά ουσία επειδή δεν ξέρει τι σημαίνει να έχεις ψυχή ναι όταν άναψα τη λάμπα ναι επειδή έπρεπε να είχε χύσει τρεις ή τέσσερις φορές μ' αυτό το τρομερό μεγάλο κόκκινο άγριο πράμα που έχει νόμισα ότι η φλέβα ή όπως αλλιώς το λένε η ουρήθρα ότι ήταν έτοιμη να σπάσει παρ' όλο που η μύτη του δεν είναι τόσο μεγάλη ύστερα που έβγαλα όλα τα ρούχα μου στα τυφλά χάμω μετά από τόσες ώρες που ντυνόμουν και αρωματιζόμουν και χτενιζόμουν σα σίδερο ή σα χοντρό σιδερένιο ραβδί σηκωμένη όλη την ώρα θα έπρεπε να είχε φάει στρείδια νομίζω μερικές δωδεκάδες είχε ωραία φωνή για τραγούδι όχι ποτέ σ' όλη μου τη ζωή δεν ένιωσα κανέναν να την έχει τόσο μεγάλη να σε κάνει να νιώθεις γεμάτη θα έπρεπε να είχε φάει ένα ολόκληρο αρνί εξ άλλου ποιός είναι ο λόγος που μάς έκαναν έτσι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση κι αυτός να την σπρώχνει μέσα μου σα βαρβάτο άλογο γιατί μόνο αυτό θέλουν από σένα μ' εκείνο το αποφασιστικό διεφθαρμένο βλέμμα τους αναγκάστηκα να μισοκλείσω τα μάτια μου όμως δεν έχει μια τόσο τρομαχτική ποσότητα σπέρματος μέσα του όταν τον έκανα να την τραβήξει και να χύσει πάνω μου υπολογίζοντας ότι έτσι μεγάλη που ήταν υπήρχε περίπτωση να είχε μείνει ακόμα λίγο μέσα από την προηγούμενη φορά που τον άφησα να χύσει μέσα μου ωραία εφεύρεση βρήκανε για τις γυναίκες αυτός να παίρνει όλη την ευχαρίστηση αλλά αν κάποιος τούς έδινε ένα άγγιγμα με δαύτη θα ξέρανε και μόνοι τους τι τράβηξα με τη Μίλλυ κανένας δεν θα το πίστευε



Τζαίημς Τζόυς, Οδυσσέας (μτφρ. Σωκράτης Καψάσκης, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1990, σσ. 771-772).



-----
Το motto όμως από το Πορτραίτο του καλλιτέχνη σε νεαρά ηλικία, του ιδίου (μτφρ. 'Αρης Μπερλής, έκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000, σ.176).

Σάββατο 4 Δεκεμβρίου 2010

νέκυια - έτερα για τον υιό



Σαματατζής, ισχυρογνώμων άνθρωπος. 'Ολο τον γιο του σκέφτεται. Δίκιο έχει. Κάτι που αφήνει κανείς πίσω του. Αν είχε επιζήσει ο μικρούλης Ρούντυ. Αν τον έβλεπα να μεγαλώνει. Αν άκουγα τη φωνή του μέσα στο σπίτι. Αν τον έβλεπα να περπατάει δίπλα στη Μόλλυ, φορώντας την καλή του φορεσιά. Ο γιος μου. Εγώ μέσα στα μάτια του. Θα ήταν τόσο παράξενη αίσθηση. Γεννημένος από μένα. Υπάρχει μια μικρή πιθανότητα γι' αυτό. Πρέπει να έγινε εκείνο το πρωινό στην οδό Ρέημοντ, τότε που αυτή ήταν στο παράθυρο κι έβλεπε τα δύο σκυλιά να το κάνουνε, κοντά στον τοίχο που έγραφε Σταματήστε να κάνετε το κακό. Και ο αστυνομικός που κοίταζε ψηλά μ' ένα διάπλατο χαμόγελο. Φόραγε εκείνο το φόρεμα με το σκίσιμο που δεν το μαντάρησε ποτέ της. Ακούμπησέ τον μου, Πόλντυ. Θεέ μου, έχω ανάψει, πόσο πολύ γουστάρω. 'Ετσι αρχίζει η ζωή.
'Υστερα φούσκωσε η κοιλιά της. Αναγκάστηκε ν' αρνηθεί συμμετοχή στη συναυλία του Γκρέυστοουνς. Ο γιος μου μέσα της. Θα μπορούσα να τον βοηθήσω να πάει μπροστά στη ζωή του. Θα μπορούσα. Να τον κάνω ανεξάρτητο. Να μάθει και γερμανικά.



Τζαίημς Τζόυς, Οδυσσέας (μτφρ. Σωκράτης Καψάσκης, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1990, σ. 120).


-----
Πρβλ. το post εδωδά περί πατρότητας.

Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010

για την συνείδηση του θανάτου και τον πατέρα




Ζηνοβία και Θαλάσσιος αδελφοί
ενθάδε κίντε*



Το ζήτημα είναι πως όλα τα διαβρώνει ο θάνατος ενώ ο άνθρωπος τα θέλει πραγματικά όλα, δηλαδή την αιωνιότητα: «'Ολα είναι θνητά μέσα στο σύμπαν, ακόμη και τα άστρα! Και μεις είμαστε αναγκασμένοι να φτιάχνομε την φιλοσοφία μας σε συνάρτηση με το θάνατο! Για να είμαστε προετοιμασμένοι!» (Φλόγα στον άνεμο, Cahiers de l' Herne, 88).

Από τις προόδους της ηθολογίας ξέρομε σήμερα ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που ξέρει πως θα πεθάνη. Είναι επίσης το μόνο που ξέρει πως έχει πατέρα, ο μόνος πατέρας που ξέρει ότι έχει γιούς και θυγατέρες – πράγμα που αγνοεί και ο εξυπνότερος πίθηκος.

Η αίσθηση του πατέρα, η απαγόρευση της αιμομιξίας, η γνώση του θανάτου, είναι στοιχεία στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους – σημάδια του 'Αλλου. Αλλιώς όλα μένουν απρόσωπο παιχνίδι μέσα στην άτοκη πάντα μήτρα της φύσεως. Δεν υπάρχει πια πατέρας να τον εσωτερικεύση κανείς για να μάθη να ξεπερνά τον εαυτό του, παρά μόνο επιστροφή στη μήτρα για να εξασφαλίση πως δεν θα πεθάνη.

Συμπτώματα μιας «παλινδρομικής εξελίξεως», στο τέλος της οποίας ο άνθρωπος θα γινόταν ένα ζωϊκό είδος όπως όλα τα άλλα, κατώτερο μάλιστα από τον ελέφαντα που μπορεί να μην ξέρη πως θα πεθάνη, ξέρει όμως ν' αναγνωρίση «ένα πεθαμένο ελέφαντα, να τον σεβαστή, να τον σκεπάση με κλαδιά». Αλλά το τέλος αυτό είναι απρόσιτο όπως είναι ανεξίτηλη και η διπλή μνήμη του θανάτου και της αιωνιότητας (γιατί πού θα στηριζόταν η συνείδηση του θανάτου αν όχι στην αιωνιότητα;).



Olivier Clement, Το πνεύμα του Σολζενίτσυν (μτφρ. Ελ. Δαλαμπίρα, έκδ. Εστία, Αθήνα χ.χ., σσ. 44-45).



-----
* στο motto επιτύμβια στήλη του 6ου μ.Χ. αι. από την Θεσσαλονίκη. Και αυτή και οι όμορες στο εκείθεν Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού παλαιοχριστιανικές επιγραφές επιμένουν στις ανορθόγραφες γραφές του ρήματος: 'ΚΙΤΑΙ' και 'ΚΙΝΤΕ', αντί των ορθών 'ΚΕΙΤΑΙ' και 'ΚΕΙΝΤΑΙ'.

Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2010

απόφαση



Η συνείδηση γεννιέται από την παραδοχή του θανάτου
κι από τον σεβασμό προς τον πατέρα
- δυο αισθήματα που όπως είδαμε είναι άγνωστα
στα ζώα.*


Ο πατέρας, είπε ο Στήβεν παλεύοντας ενάντια στην απελπισία, είναι ένα αναγκαίο κακό.

[...]

Αναπαύεται, στερημένος πατρότητος, έχοντας μεταβιβάσει στον γιό του αυτό το κληροδότημα. Ο Καλαντρίνο του Βοκκάκιου είναι ο πρώτος και ο τελευταίος άντρας που ένιωσε πως θα γεννήσει. Η πατρότητα, με την έννοια της συνειδητής γέννας, είναι άγνωστη στον άντρα. Είναι ένα μυστικό κληροδότημα, μια αποστολική διαδοχή, από τον μοναδικό γεννήτορα στον μοναδικό γεννηθέντα.

Σ' αυτό το μυστήριο, και όχι στη μαντόνα, την οποία οι πανούργοι Ιταλοί διανοητές πέταξαν κατάμουτρα στον όχλο της Ευρώπης, θεμελιώθηκε η εκκλησία και θεμελιώθηκε αμετακίνητα επειδή θεμελιώθηκε, όπως και ο κόσμος, ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος, πάνω στο κενό. Πάνω στην αβεβαιότητα, πάνω στην απιθανότητα.

Η amor matris, υποκειμενική και αντικειμενική γενική, μπορεί να είναι το μόνο αληθινό πράγμα στη ζωή. Η πατρότητα μπορεί να είναι μια νομική μυθοπλασία. Ποιός είναι ο πατέρας οποιουδήποτε γιού, για να τον αγαπήσει ο γιός ή να αγαπήσει αυτός τον γιό;



Τζέημς Τζόϋς, Οδυσσέας, αποσπάσματα από το κεφ. 9 [ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ ΧΑΡΥΒΔΙΣ (όπου και η πραγματεία: HAMLET ou LE DISTRAIT piece de Shakespeare)] (έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1990, σσ. 250, 251).


-----
* Αυτές οι τζοϋσικές παράγραφοι ας σταθούν πλάι στο ως άνω motto, το αντλημένο από τον Olivier Clement, Το πνεύμα του Σολζενίτσυν (μτφρ. Ελ. Δαλαμπίρα, έκδ. Εστία, Αθήνα χ.χ., σ. 59). Ποιός ξέρει αν έδωσαν κάποιο έναυσμα στον Ολιβιέ Κλεμάν για να γράψει αυτή τη φράση στο βιβλίο του για τον Σολτσενίτσυν. (Για την συνείδηση στον Κλεμάν, βλ. και την καταχώρηση εδωδά, όπου αντιπαραβάλλει τον κόσμο του κρέατος στον κόσμο της συνειδήσεως). Ο ίδιος, εγώ! Απάτωρ.-

Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2010

εν κατακλείδι: από την μητριαρχία στην πατριαρχία



μελέτη αφ’ εαυτής η κοπέλα που χορεύει το σχοινάκι είναι ο Θεός εν ετέρα μορφή
διό από τον αβάστακτον πόνον εκχέεται της ιλαρότητος η πλήμμυρα*



Η γεωργία, το πρώτο βήμα «εξανθρωπισμού» του κόσμου, είχε ήδη συνοδεύσει μια ανάδυση της ανθρώπινης μορφής στην τέχνη, αλλά τότε ήταν μια γυναικεία μορφή. Η συγκεκριμένη επινόηση έγινε, θα λέγαμε, υπό την αιγίδα της Θεάς και θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί, πραγματικά και συμβολικά, μια γυναικεία υπόθεση. Ο πολιτισμός, χωρίς ακόμη να αρνείται αυτήν τη θρησκευτική μητριαρχία, όπου η Θεά παραμένει η ανώτατη οντότητα, διανύει στην ΡΡΝΒ μια φάση ανδροποίησης, η οποία προδιαγράφει ό,τι θα επισυμβεί στην Εποχή του Χαλκού, τον ίδιο καιρό που θα αναπτυχθεί ο μεταλλικός οπλισμός· δηλαδή, την προώθηση στη μυθολογία των πολεμικών θεών και ηρώων. Τα συμβολικά τους χαρακτηριστικά αρχίζουν να συγκροτούνται ήδη κατά την 8η χιλιετία. Μπορούμε, επομένως, να υποθέσουμε ότι η εξημέρωση των ζώων, λόγω των ψυχο-συναισθηματικών της διαστάσεων, πρέπει να υπήρξε μια ανδρική πρωτοβουλία. Η ανδρική όψη είναι επίσης εκείνη που πρέπει να έδωσε στον πολιτισμό της ΡΡΝΒ την «κατακτητική» φύση που μαρτυρεί η γρήγορη διάδοσή του. Ο άγριος ταύρος δεν αποτελεί σύμβολο ισορροπίας, ούτε ήρεμης μόνιμης εγκατάστασης. Μέσα από αυτόν αναβράζουν οι αξίες της εξάπλωσης, όταν ο αρσενικός άνθρωπος αφομοιώνεται τελετουργικά με το ζώο και εξυψώνει, με την ταυρομαχία, την τυφλή ορμητικότητα του ενστίκτου.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 158-159).



-----
* Στο motto και πάλι φρεσκότατος Β.Ν. Μπόνος. 'Ενας ακόμη στίχος από τα άρτι φανερωθέντα παρενεστώτα (αιδημητριάτης ΒΙ', Ταμύναι).

Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2010

οικιακά ιερά



στοχάσου γλυκεία και δέξου με
γλύπτες παράφοροι

σμιλεύουν των θεών τ' ανήσκια σώματα*



[...] την 7η χιλιετία, τα «οικιακά ιερά» του Τσατάλ Χουγιούκ, τα οποία καταλαμβάνουν το ένα στα δύο δωμάτια κάθε σπιτιού, επαναλαμβάνονται οσάκις συναντάται εστία, όπως ακριβώς σήμερα ο βωμός των προγόνων στον βουδισμό ορίζει, σε κάθε κατοικία, έναν ιερό χώρο της τάξεως αυτής.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σ. 136).




-----
* Στο motto φρέσκος φρέσκος Β.Ν. Μπόνος, στίχος αλιευμένος από τα παρενεστώτα (αιδημητριάτης ΒΙ', Ταμύναι). - Ως προς το άνωθεν σπάραγμα για τα οικιακά ιερά εικάζω πως ο Cauvin δεν μπορεί βέβαια να γνωρίζει κάτιτις για το εικονοστάσι που εισέτι απαντάται στα ορθόδοξα σπίτια και την τελετουργία του εσπερινού θυμιάματος [εις απάντησιν της λατρείας άλλοτε του ρωμαίου αυτοκράτορος]. Ο ίδιος.

Δευτέρα 15 Νοεμβρίου 2010

οι πεινασμένοι στην εξουσία


"I'm a bad motherfucker, don't you know
All I'll crawl over fifty good pussies just to get to one fat boy's asshole"
Said Stagger Lee*
Nick Cave



[Στην ιδανική πολιτεία] άρχοντες θα είναι οι αληθινά πλούσιοι, όχι πλούσιοι σε χρυσό, αλλά σ’ εκείνο στο οποίο πρέπει νά 'ναι πλούσια η ζωή κάθε ευτυχισμένου ανθρώπου, σε αρετή και σωφροσύνη· αν όμως καταλαμβάνουν την εξουσία οι φτωχοί κι οι πεινασμένοι για προσωπικά πλούτη, με την σκέψη ότι απ' αυτήν θ' αρπάξουν τα αγαθά, δεν υπάρχει καμμιά ευνομία· η εξουσία γίνεται στίβος μάχης και επειδή ένας τέτοιος πόλεμος είναι μεταξύ των και εσωτερικός, κι αυτούς τους καταστρέφει και την υπόλοιπη πόλη.

Πλάτωνος, Πολιτεία (VII, 521).




Απόδοση Ντίνα Σαμοθράκη, εκ του Ευγένιος Τρουμπετσκόϊ, Η κοινωνική ουτοπία του Πλάτωνος (έκδ. Αρμός, Αθήνα 1999, σ. 81).




-----
* "Είμαι καλός γαμιόλης, δε με ξέρεις
Πενήντα μούνους θα περάσω για να φτάσω στο κωλαράκι
που έχει κάποιος μπούλης"
είπε ο Λάκης Τρεκλίζης, αποδίδει η Σοφία Νικολαΐδου (Nick Cave, Μπαλάντες για φόνους και αλλα τραγούδια, μτφρ. Σοφία Νικολαΐδου, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 2006, σσ. 72-73).


Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2010

για την πρωτεύουσα


Μετά δύο σχεδόν ωρών πορείαν εφθάσαμεν εις Προσκυνάν, πρωτεύουσαν δήμου εις τον οποίον υπάγεται και το Μαρτίνι, μολονότι αυτό έχει πληθυσμόν τρις ανώτερον από την πρωτεύουσάν του· αλλ’ εις το Μαρτίνι οι άνδρες μόνον ομιλούν, ή ηξεύρουν να ομιλούν ελληνικά, εν ώ εις Προσκυνάν κανείς δεν ηξεύρει λέξιν αλβανικήν· ώστε η προτίμησιν έγινε διά την γλώσσαν και όχι διά την έκτασιν ή τον πληθυσμόν.


Ανωνύμου, Η Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι (έκδ. Ερμής, ΝΕΒ 1977, σ. 107).


*

κι ένα περιστατικό από την επαρχία, το οποίο ενθέτω εδώ επειδή ψηφίζουμε και σήμερα, 14/11.

'Hμουν παρούσα στο εξής περιστατικό σε χωριό της ορεινής Αχαΐας. Οι αγρότες κάθονται νωχελικά στο καφενείο του χωριού, έχοντας μια διαφορετική αντίληψη της διάστασης του χρόνου απ' ό,τι έχει ο άνθρωπος της πόλης. Περνάει ο κοινοτάρχης, χαιρετάει και τούς πληροφορεί ότι έχει θυροκολλήσει κάποιες ανακοινώσεις που τούς αφορούν στο κοινοτικό κατάστημα. Οι αγρότες ρωτούν: «έχουμε να παίρνουμε τίποτα από την ΕΟΚ;» Η απάντηση του κοινοτάρχη είναι αρνητική και κανείς δεν ενδιαφέρεται για την ενημέρωση. Σ' αυτή τη νοοτροπία θα προσθέσω και το φαινόμενο της απόσυρσης της παραγωγής στις χωματερές, που αποτελεί και μια από τις μεγαλύτερες μορφές αλλοτρίωσης.


Ελένη Σπαθάρη-Μπεγλίτη, «Η λαογραφία σε νέες κατευθύνσεις» (στο περιοδ. Ανθρωποθεωρία, τ. 7, Πάτρα, Δεκ 1994, Αχαϊκές εκδόσεις, σ. 174, σημ. 24).


Τρίτη 9 Νοεμβρίου 2010

για τις πρώτες κατοικίες


Στην παγκόσμια γλώσσα των απλών σχημάτων, ο κύκλος (ή η σφαίρα) ορίζει, λοιπόν, αυτό που υπερβαίνει τον άνθρωπο και μένει έξω από την εμβέλειά του (ήλιος, κοσμική ολότητα, «Θεός») και εκείνο που, συγχρόνως, στο δικό του γήινο επίπεδο, αναφέρεται στο υπό γένεση στοιχείο, στο μη ολοκληρωμένο, στο εσώτερο. Αντίθετα, το ορθογώνιο, για το οποίο η φύση που παρατηρούμε καθημερινά δεν μάς προσφέρει καθόλου παραδείγματα, έχει περισσότερο ανάγκη την ανθρώπινη πρωτοβουλία για να υπάρξει: η πέτρα δεν είναι κυβική ή ορθογώνια παρά μόνο εάν τη διαμορφώσουμε έτσι. Το τετράγωνο και το ορθογώνιο παραπέμπουν, άρα, σε ό,τι έχει εκδηλωθεί, έχει συγκεκριμενοποιηθεί, έχει πραγματοποιηθεί. Ξέρουμε επίσης ότι, σε ένα πολύ στοιχειώδες φαντασιακό επίπεδο, η καμπύλη είναι θηλυκή ενώ το ευθύγραμμο και το γωνιώδες είναι αρσενικά. Ούτε εδώ έχουμε λόγους να σκεφθούμε, όπως θα έλεγε ο Mircea Eliade, ότι οι νεολιθικοί άνθρωποι αποτέλεσαν εξαίρεση...

Ετσι, το να τρυπώνει κανείς κατά το ήμισυ μέσα στη γη, σε ένα στρογγυλεμένο σκάμμα, μπορεί να φανεί πρωτόγονη συμπεριφορά, και αργότερα ίσως αναχρονιστική, όχι μόνο από την τεχνική άποψη αλλά και στο επίπεδο της ίδιας της συμβολικής λειτουργίας. Αντίθετα, η «τετράγωνη κατοικία», που κατασκευάζεται κατά κανόνα στην επιφάνεια του εδάφους, μαρτυρεί μια διαφορετική νοητική συμπεριφορά, όπου η πρόοδος της τεχνικής γνώσης συναντά την πρωτοβουλία που τη χρησιμοποιεί. Η τελευταία επιβάλλει σε μια βασική ανάγκη, την ανάγκη στέγασης, ένα εντελώς καινούργιο σχήμα, τεχνητό, προσχεδιασμένο.

Δείξαμε ότι στο νατούφιο σπίτι ο άνθρωπος απλώς ενισχύει με πέτρες ή ξύλα ένα ήδη υπάρχον τοίχωμα, εκείνο της ίδιας της Γης στην οποία χώθηκε, για να σκεπάσει στη συνέχεια το σύνολο. Η έξοδος της κατοικίας στην επιφάνεια και το πέρασμά της στο ορθογώνιο σχήμα υλοποιούν, λοιπόν, μια τεχνική αλλά και νοητική ακολουθία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όταν εμφανίστηκε η ορθογώνια αρχιτεκτονική, στα τέλη του πολιτισμού του Μουρεϋμπέτ, αυτή δεν είχε προϋπάρξει ποτέ και πουθενά αλλού στον κόσμο, ενώ γρήγορα επρόκειτο να αποτελέσει το αρχέτυπο του ανθρώπινου σπιτιού. Με εκείνη, ο μόνιμα εγκατεστημένος άνθρωπος εγκατέλειψε το αρχικό όρυγμα και το κοίλωμα της μήτρας της πρώτης του κατοικίας. Το συγκεκριμένο γεγονός δεν μπορεί παρά να συσχετιστεί με την ανάδυση μιας συνειδητής και πολιτιστικά εκπεφρασμένης αυτοεπιβεβαίωσης, την οποία φάνηκε να μαρτυρούν και άλλα τεκμήρια. Θεωρούμε λοιπόν το ορθογώνιο σπίτι ένα χαρακτηριστικό «ομόλογο» των προηγουμένων, με την έννοια που αποδίδει στον όρο ο στρουκτουραλισμός.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 157-158).

Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2010

προ-κεραμική νεολιθική Β


Τέσσερα κυρίαρχα στοιχεία χαρακτηρίζουν παντού [τη ΡΡΝΒ – προ-κεραμική νεολιθική Β], εκτός από τα πιο μεταβλητά τοπικά της χαρακτηριστικά: η απαρχή μιας «ανδροποίησης» των συμβόλων, η εξημέρωση των ζώων που μόλις αρχίζει και θα γενικευθεί κατά τη Νεότερη ΡΡΝΒ, ο περίτεχνος οπλισμός και η διάδοση της ορθογώνιας αρχιτεκτονικής.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σ. 158).

Τετάρτη 3 Νοεμβρίου 2010

για την προϊστορική τέχνη


Στην Εγγύς Ανατολή, η τέχνη των τελευταίων Νατούφιων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών μάς έμαθε λίγα, εκτός από το ότι υπήρξε ουσιαστικά ζωομορφική. Η φραγκο-κανταβρική τέχνη της Δύσης, αρκετά απομακρυσμένη στον χώρο αλλά αμέσως προγενέστερη στον χρόνο, εφόσον έσβησε γύρω στο 12000 π.Χ., τότε δηλαδή που άρχιζε η Νατούφια στην Εγγύς Ανατολή, είναι πολύ πιο εκφραστική όσον αφορά τα συμβολικά συστήματα των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της Τελικής Παλαιολιθικής. Στη φορητή τέχνη προστίθεται πράγματι, εκεί, η τέχνη των βραχογραφιών, όπου μια πληθώρα εικόνων ζώων, η οποία για καιρό είχε θεωρηθεί άναρχη, αποτελείται στην πραγματικότητα από αυστηρά συγκροτημένα σύνολα.

[...]

Εκείνο που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι ούτε η ειδική απαρίθμηση των εικόνων ούτε η χωρική τους ανάλυση υποδηλώνουν στην Παλαιολιθική τον τύπο της ιεράρχησης που θα χαρακτηρίσει τη νεολιθική τέχνη. Πουθενά δεν εμφανίζεται, όπως θα μπορούσε, ένα ζώο που να δεσπόζει των άλλων, ως ανώτατο ον. Τα ζώα της Παλαιολιθικής αντιμετωπίζονται και απεικονίζονται συλλογικά. Ακόμη και το εντυπωσιακότερο ανάμεσά τους, το μαμμούθ, εμφανίζεται, στο Ρουφινιάκ, ως «παρέλαση από μαμμούθ», και όχι ως «θεός-μαμμούθ». Το ίδιο ισχύει και για τα είδη που απεικονίζονται συχνότερα, όπως οι βίσονες και τα άγρια άλογα.



Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 74, 76).

Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010

ήδη ο παλαιολιθικός άνθρωπος έδινε νόημα στο σύμπαν


[…] ο άνθρωπος της Παλαιολιθικής δεν επιχείρησε ποτέ να συμβάλει ο ίδιος στον πολλαπλασιασμό των ζώων και των φυτών που κατανάλωνε.

Η συνειδητή υπεροχή του πάνω στο ζωικό βασίλειο είναι, ωστόσο, έκδηλη από καιρό. Εδώ και περισσότερο από εκατό χιλιετίες, ο άνθρωπος θάβει τους νεκρούς του. Είτε πρόκειται ήδη για μια πίστη στην επιβίωση πέρα από τη φυσική του εξαφάνιση είτε για την απλή επιθυμία να διατηρήσει για λίγο την ανάμνηση του εκλιπόντος, γίνεται πάντως αισθητή η ικανότητα της ανθρώπινης σκέψης να αποσπάται από το φυσικό παιχνίδι των γενεών, να διαλογίζεται την κατάστασή της και να μαρτυρεί, με ασυνήθιστες πρακτικές, ότι ο άνθρωπος δεν είναι ζώο όπως τα άλλα. Επιπλέον, ο άνθρωπος της Ανώτερης Παλαιολιθικής αποδεικνύει με την τέχνη του ότι η ίδια η φύση έχει γίνει για αυτόν ένα θέαμα: ότι βίσονες, άλογα και μαμούθ δεν αποτελούν μόνο ενδεχόμενα θηράματα, αλλά και «μορφές» που αναπαράγει το χέρι του στα τοιχώματα των σπηλαίων· και ότι, εντέλει, η εικονοπλασία αυτή έχει κάποιο νόημα. [...] Με λίγα λόγια, ο άνθρωπος υπήρξε ικανός χωρίς αμφιβολία από παλιότερα να «δίνει νόημα» στο σύμπαν, μόνο που η ικανότητά του αυτή δεν έχει αφήσει πρωιμότερα ορατά ίχνη.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σ. xx).

Τετάρτη 27 Οκτωβρίου 2010

για τον νεολιθικό τρόπο ζωής



Η απαρχή της συμβολικής μετάλλαξης ανιχνεύεται αρχαιολογικά στον χρονολογικό ορίζοντα της Μεσολιθικής: σε περιβάλλον δηλαδή ακόμη σαφώς «μη γεωργικό». Η μεταβολή είναι αρχικά έκδηλη στον, ευαίσθητο, τομέα της τέχνης των κατοίκων του Μουρεϋμπέτ, με την εμφάνιση των συμβόλων της γυναίκας και του ταύρου, που προεικονίζουν "τις ιδέες της γονιμότητας, της μητρότητας, της βασιλείας και της κυριαρχίας επί των άγριων ζώων". Οι ιδέες αυτές, που θα συγκεκριμενοποιηθούν πολύ αργότερα στο Τσατάλ Χουγιούκ, βρίσκονται, σύμφωνα με τον Cauvin, στη βάση της νέας θρησκείας όσο και της αγροτικής οικονομίας. Αυτές είναι που θα αποτελέσουν επίσης, κατά τον συγγραφέα, τον βασικό προωθητικό μοχλό της επεκτατικής διάδοσης του νεολιθικού τρόπου ζωής –της νεολιθικοποίησης- από τη Συροπαλαιστίνη στην υπόλοιπη Ασία και την Ευρώπη, με όλη την ορμή που μπορεί να ενέχει μια καινούργια ιδεολογία.


Κ. Κόπακα – Ν. Λιανέρης, εισαγωγή στο Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. ix-x).

Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010

η θρησκεία του ταύρου



"ουδ' ο γέρων δολίης επελήθετο τέχνης,
αλλ' ή τοι πρώτιστα λέων γένετ' ηυγένειος,
αυτάρ έπειτα δράκων και πάρδαλις ηδέ μέγας συς∙
γίγνετο δ' υγρόν ύδωρ και δένδρεον υψιπέτηλον∙
ημείς δ' ιστεμφέως έχομεν τετληότι θυμώ" *

Θα μπορούσε κανείς να ονομάσει τους πληθυσμούς ΡΡΝΒ (προ-κεραμική νεολιθική Β) «λαό του Ταύρου»· τόσο έντονα προφανής μάς φαίνεται η σημασία του ζώου αυτού στη φαντασιακή τους παραγωγή. Η συγκεκριμένη επιλογή έχει [...] τις ρίζες της στην πολιτιστική παράδοση της Ανω Μεσοποταμίας, ξεκινώντας από την Κιάμια περίοδο του Μέσου Ευφράτη. Σε ολόκληρη της Εγγύς Ανατολή της Νατούφιας περιόδου και μέχρι την ενφάνιση της ΡΡΝΒ στο νότιο τμήμα της περιοχής αυτής, τα κοπάδια βονάσων αποτελούσαν μέρος του τοπίου, αλλά καθώς οι κυνηγοί μάλλον τα απέφευγαν, τα ζώα αυτά αγνοήθηκαν στις αντίστοιχες πολιτιστικές τους παραγωγές. Τούτο αποδεικνύει ότι ένα είδος ζώου δεν μπορεί να ενταχθεί στη συμβολική ζωομυθολογία ενός πολιτισμού, παρά μόνον εάν ο πολιτισμός το αναγνωρίζει με συγκεκριμένο τρόπο και εάν σε αυτό προβάλλεται κάποια υποσυνείδητη διάσταση του συλλογικού ψυχισμού.

Το γεγονός ότι η εικόνα του άγριου ταύρου σημαίνει για εμάς μια πρωτόγονη, ενστικτώδη και βίαιη δύναμη είναι μια ιδέα αυθόρμητη και αναμφίβολα παγκόσμια. Δεν θα ήταν εντούτοις ανώφελο να την επιβεβαιώσουμε μέσα από τα δεδομένα της εικονογραφίας και των κειμένων που θα προσφέρουν αργότερα, στην ίδια πολιτιστική περιοχή, οι ανατολικοί αστικοί πολιτισμοί της Εποχής του Χαλκού. Η εικόνα του ταύρου εξακολουθεί να εμφανίζεται πράγματι παντού, συνδεδεμένη συνήθως με έναν ανθρωπόμορφο αρσενικό θεό, του οποίου αποτελεί το προσδιοριστικό χαρακτηριστικό ή τη ζωική εκδοχή. Μέσω της εικόνας αυτής, ο θεός συμβολίζει ταυτόχρονα τη γενεσιουργό δύναμη, εκείνη της καταιγίδας, και την πολεμική αρετή. Ο άνθρωπος δεν μπορεί βέβαια να κάνει τίποτε μπροστά στην καταιγίδα: μπορεί μόνο ή να υποστεί την «κοσμική» τούτη μορφή της εξαπελυμένης βίας ή να προφυλαχθεί από αυτήν. Μόνο ένας θεός, είτε είναι ο φοινικικός Βάαλ, είτε ο χεττιτικός Χαντάντ, είτε ήδη, καθώς φαίνεται, ο ανδρικός νεολιθικός θεός του Τσατάλ Χουγιούκ, μπορεί να ιππεύσει τα σύννεφα της καταιγίδας και τον ουράνιο Ταύρο, όπως ακριβώς μόνο η Θεά μπορούσε να υποτάξει τον πάνθηρα. Αλλά και μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο, όταν η πρωτόγονη βία τεθεί υπό έλεγχο, όταν «εξανθρωπιστεί», μπορεί να μετατραπεί σε οργανωμένη δύναμη απόκρουσης.



Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 146-148).



-----
Στο motto πέντε στιχάκια από την Οδύσσεια (δ' 455-459). Αναφέρονται στον πολιό όλως μεταμορφούμενο άλιον γέροντα, τον Πρωτέα. Η απόδοση υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1921) έχει ως εξής: "αλλ' ο γέρων δεν ελησμόνει την δολίαν τέχνην του, αλλά πράγματι πρώτα πρώτα έγεινε λέων πυκνοχαίτης [: ηυγένειος], έπειτα δε δράκων και λεοπάρδαλις και μέγας αγριόχοιρος∙ εγίνετο ακολούθως ρευστόν ύδωρ και δένδρον υψίφυλλον∙ ημείς δε σταθερώς εκρατούμεν (αυτόν) [ενν. για να μη μάς φύγει] μετά καρτερίας ψυχής...".

Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2010

κουκουβάγια και θεά



"συ γαρ μ' εβιώσαο, κούρη"*

Σημειώσαμε ήδη, στον τομέα πάντοτε του τελετουργικού, την παρουσία της «θεϊκής» δυάδας «Γυναίκα-Ταύρος», που είχε εισαχθεί στο Μουρεϋμπέτ από την Κιάμια περίοδο. Ολα τα χωριά δεν ασπάζονται ωστόσο με τον ίδιο τρόπο το κοινό αυτό συμβολικό σύστημα. [...] Μια κάποια σπουδαιότητα φαίνεται, επίσης, να αποδίδεται σε ένα νυκτόβιο αρπακτικό που έχει επισημανθεί μία μοναδική φορά στο Μουρεϋμπέτ και υπάρχει, εδώ, σε ειδώλιο ή, έντονα σχηματοποιημένο, σε εγχάρακτο πλακίδιο. Χωρίς να φτάσουμε στο σημείο να επικαλεστούμε την κουκουβάγια της Αθηνάς, φέρνουμε στο νου τα, πλησιέστερα στο χρόνο και τον χώρο γυναικεία ειδώλια του Τελλ Μπρακ, στην Τζαζίρα της περιόδου Ουρούκ: η μορφή τους με τα πελώρια μάτια μοιάζει να βρίσκεται σταθερά μεταξύ κουκουβάγιας και θεάς, με την πρώτη να φαίνεται, κατά συνέπεια, το πουλί-συνοδός της δεύτερης.

[σημ. Πουλί που «βλέπει τη νύχτα». Με το χαρακτηριστικό αυτό που υπογραμμίζει την επιμονή στην απεικόνιση των ματιών της, η κουκουβάγια (ή γκιόνης) θα μπορούσε να αποτελεί, ήδη από τη Νεολιθική, ένα σύμβολο ψυχικών ή μαγικών δυνάμεων. Σε σχέση με την αμφισημία αυτή της Eye-Goddess από το Τελλ Μπρακ, ας σημειωθεί η εντεινόμενη εμμονή, στη νεολιθική εικονογραφία, στα μάτια των γυναικείων θεοτήτων].


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 44, 282 σημ. 24).



-----
Στο motto το ομηρικό ημιστίχιο θ' 468, λέξεις με τις οποίες αποχαιρετά ο Οδυσσέας την Ναυσικά ευχαριστώντας την που τού έσωσε την ζωή!


Παρασκευή 15 Οκτωβρίου 2010

η ανατολική Θεά και ο πόνος




Θα έπρεπε να μην τη γνωρίζετε, να την είχατε
συναντήσει παντού ταυτόχρονα, σ’ ένα ξενοδοχείο,
σ’ ένα δρόμο, σ’ ένα τραίνο, σ’ ένα μπαρ, σ’ ένα βιβλίο,
σ’ ένα φιλμ, στον εαυτό σας, μέσα σας, μέσα μου,
στο φαλλό σου στημένο τυχαία μέσα στη νύχτα,
που ψάχνει κάπου να μπεί να ξαλαφρώσει
από τα δάκρυα που τον γεμίζουν. *



Θα παρατηρήσουμε ότι πόνος και θάνατος εκπροσωπούνται πλέον πλήρως, από τη Νεολιθική και μετά, στα σύμβολα της ανατολικής Θεάς. Τα θηρία, τα όρνεα και τα άλλα επικίνδυνα για τον άνθρωπο ζώα αποτελούν την άμεση συνοδεία της και προσδιορίζουν με σαφήνεια την εξουσία της, με την εξαίρεση των οικείων και των ειρηνικών ελεγχόμενων ειδών. Ο διφορούμενος χαρακτήρας του συμβόλου, στο οποίο συναντώνται γέννηση και θάνατος, αποκρυπτογραφείται εύκολα από εμάς, που φέρουμε την «Τρομερή Μητέρα» στα κατάβαθα του υποσυνειδήτου μας. Ως θεότητα πάντως, η Παγκόσμια Μητέρα εγκαθίσταται στο υπερβατικό εκείνο επίπεδο, όπου φόβοι και συγκρούσεις διαλύονται, όπου το συνένοχο θηρίο μετατρέπεται σε κάθισμα, όπου το κοφτερό δόντι που ξεσκίζει και το ράμφος του αρπακτικού αποτελούν μια «άλλη όψη», πιο απόκρυφη, του μαστού που γαλουχεί.

Ο πόνος μοιάζει, έτσι, κατά μία έννοια, να τρέφει με παράδοξο τρόπο τη ζωή. Ποια είναι αυτή η διαλεκτική, που επιβάλλεται από τη δύναμη των εικόνων και φαίνεται τόσο συγγενική με εκείνη των μεγάλων ιστορικών θρησκειών που θα ακολουθήσουν; Και ποια νέα ένταση υψώνει, αλλού, τα χέρια του ανθρώπου προς τον ουρανό, όταν επικαλείται το θείο Ον; Οποιος «προσεύχεται», αισθάνεται ο ίδιος ανίσχυρος και καλεί σε βοήθεια υψηλότερα επίπεδα. Μια κατακόρυφη τοπολογία εγκαθιδρύεται τότε στα μύχια του ψυχισμού, όπου η αρχική κατάσταση αγωνίας μπορεί να μετατραπεί σε ασφάλεια, με τίμημα μιαν ανυψωτική νοητική προσπάθεια. Αυτή η προσπάθεια βιώνεται ως έκκληση προς μια θεϊκή οντότητα έξω από τον άνθρωπο και πιο ψηλά από αυτόν. Η «λατρεία» αυτή είναι, εδώ, η άλλη όψη μιας καθημερινά βιούμενης δυστυχίας. Θεϊκή δύναμη και ανθρώπινο πεπερασμένο είναι οι δυο αλληλέγγυοι πόλοι τούτης της νέας δραματουργίας, που εγκαταστάθηκε στην καρδιά του ανθρώπου γύρω στο 9500 π.Χ.

[...] πέρα από μια κατάσταση απλού υποσιτισμού, θα έπρεπε να υπήρχαν άλλες αιτίες, που έκαναν τους απογόνους των Νατούφιων να αισθανθούν ανικανοποίητοι από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους και να τον αναμορφώσουν ριζικά. Εκείνο που αποκαλύπτουμε, λοιπόν, στην εξέλιξη του φαντασιακού είναι μάλλον η ανθρωπολογική θεμελίωση αυτού του ανικανοποίητου, παρά οι συγκυριακές του αιτίες.



Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 78-79).



------
* Marguerite Duras, Η αρρώστια του θανάτου [La maladie de la mort], (μτφρ. Κυβ. Μαλαμάτη, έκδ. Εξάντας, Αθήνα 1984, σ.7).


Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2010

ανθρώπινη μορφή



ΜΠΛΟΥΜ: 'Ω, επιθυμώ τόσον να καταστώ μητέρα.*

Είναι εξίσου ενδιαφέρον ότι οι θεότητες πήραν από την αρχή ανθρώπινη μορφή. Η Θεά απεικονίζεται αμέσως ως γυναίκα. Αυτή η ανθρωποποίηση της τέχνης είναι η ασφαλέστερη και η θεαματικότερη αλλαγή που διαπιστώθηκε από την Κιάμια ήδη περίοδο. 'Εκτοτε, η υπέρτατη δύναμη, όσο απόμακρη και αν είναι σε σχέση με τον άνθρωπο, δεν τού είναι ποτέ πια εντελώς ξένη. Το γεγονός ότι μέσω αυτής η φύση και η ανθρωπότητα πηγάζουν από μια κοινή πηγή, εφόσον στην Ανατολία η ίδια συνδέεται εξίσου με το ανθρώπινο βρέφος και με το νεαρό ζώο, θα μπορούσε να σημαίνει πολλά για το νέο μεταφυσικό διάβημα εκείνης της εποχής. 'Οχι μόνο η νεολιθική Θεά εγγράφεται ιστορικά στην πρωτοπορία των θεογονιών που θα ακολουθήσουν, αλλά και ο άνθρωπος, κατά κάποιον τρόπο, αναγνωρίζει στο εξής τον εαυτό του σε όλα όσα τον περιβάλλουν. Μια προσωποποιημένη ενοποιητική αρχή συμφιλιώνει, στο επίπεδο της συμβολικής τους γένεσης, την εμπειρική του οντότητα και τη φύση με την οποία έρχεται αντιμέτωπος.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 79-80).



-----
* Απόλογος του τζοϋσικού Λεοπόλδου Μπλούμ στο σαλό επεισόδιο της Κίρκης (15ο), όπως αποδίδεται εδώ από τον Σωκράτη Καψάσκη (βλ. Τζαίημς Τζόυς, Οδυσσέας, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1990, σ. 543).


Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2010

το προσωποποιημένο θείο της νεολιθικής



Σε αντίθεση με τη φραγκο-κανταβρική ζωομυθολογία, η Γυναίκα και ο Ταύρος της Νεολιθικής φαίνονται, στην Εγγύς Ανατολή, θεότητες που αναδύθηκαν στη 10η χιλιετία και διαδόθηκαν σε ολόκληρο τον αρχαίο ανατολικό κόσμο. Η Θεά, συνοδευόμενη από έναν αρσενικό πάρεδρο που ταυτίστηκε με τον ταύρο, θα γίνει το κλειδί ενός ολόκληρου θρησκευτικού συστήματος που οργανώνεται γύρω της. Τα Υπέρτατα αυτά Οντα θα μπορούν να αλλάζουν μορφή ανάλογα με τις περιοχές του κόσμου. Ο «μεγάλος αρειανός θεός» της περιοχής της Σαχάρας επιβάλλεται ως μια πελώρια ανθρωπόμορφη σιλουέτα, θηλυκή ή άφυλη, η οποία δεσπόζει των μικρών ανθρώπινων μορφών με τα υψωμένα χέρια, σε στάση προσευχής. Το ίδιο ακριβώς και ο «Κριός με τη σφαίρα» της νότιας περιοχής του Οράν με την παρόμοια συνοδεία, ή ο βούβαλος του Κεφ Μεκτούμπα και πολλά άλλα παραδείγματα. Το θέμα της «δέησης» εισάγει μεταξύ θεού και ανθρώπου μια εντελώς καινούργια σχέση υποταγής. Το κοινό ωστόσο στοιχείο των παραστάσεων αυτών είναι ότι εμφανίζονται όλες, στην αρχή της Νεολιθικής, στις αντίστοιχές τους περιοχές, πριν εξαπλωθούν παραπέρα.

Επισυνέβη, λοιπόν, ένα γεγονός που συνδέεται με τον ψυχισμό. Το ορίσαμε ως μια νέα σχάση στους κόλπους του ανθρώπινου φαντασιακού, ανάμεσα σε ένα «υψηλό» και ένα «χαμηλό», ανάμεσα στην τάξη της προσωποποιημένης και κυρίαρχης θεϊκής δύναμης και σε εκείνη μιας καθημερινής ανθρωπότητας, της οποίας η εσωτερική προσπάθεια προς την τελειότητα εκείνη που την υπερβαίνει μπορεί να συμβολιστεί με τα υψωμένα χέρια των δεομένων. Ως παγκόσμια Γεννήτορας, η Θεά έχει εμφανή «βασιλικά» χαρακτηριστικά, με ουσιαστικότερο όλων, στην Ανατολία, τον θρόνο της από άγρια ζώα. Μπορούμε εόκολα να τον ερμηνεύσουμε ως θρόνο όταν, διατρέχοντας νοερά την αντίστροφη πορεία της ιστορικής σειράς, αναλογισθούμε τους υστερότερους θρόνους των πρώτων ανατολικών μοναρχιών, οι οποίοι αποτελούν πλέον έπιπλα, με ερεισίχειρα, όμως, λαξευμένα σε σχήμα ακριβώς προτομής άγριου ζώου. Γνωρίζουμε ότι, τη στιγμή που θα εμφανιστούν τα πρώτα κράτη και η ανθρώπινη κοινωνία θα αστικοποιηθεί και θα διαστρωματωθεί, ο ηγεμόνας στη Μεσοποταμία και στην Αίγυπτο θα είναι απλός εκπρόσωπος της θεότητας μεταξύ των ανθρώπων, και ότι θα δανειστεί, επομένως, από το θρησκευτικό φαντασιακό τις ιδιότητες που θα συμβολίζουν το λειτούργημά του.


Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 77-78).


Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2010

τα δύο θεϊκά σύμβολα της νεολιθικής


Τα καινούργια στοιχεία είναι τώρα ο αριθμός τους [των συμβόλων θηλυκών μορφών – κυρίαρχο σύμβολο], καθώς και η ένδειξη ότι δεν πρόκειται πλέον μόνο για ένα «σύμβολο γονιμότητας», αλλά για ένα αληθινό μυθικό πρόσωπο, που νοείται ως Υπέρτατο Ον και Παγκόσμια Μητέρα, ή αλλιώς για μια θεά που επιστρέφει ένα θρησκευτικό σύστημα, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «θηλυκός μονοθεϊσμός», με την έννοια ότι τα πάντα υποτάσσονται σε εκείνη.

Το δεύτερο σύμβολο, που ενσαρκώνεται από τον Ταύρο, είναι αρσενικό, αλλά με ζωική ουσιαστικά ακόμη υπόσταση. Στο Τσατάλ Χουγιούκ αυτό φαίνεται υποταγμένο στη Θεά σε μια σχέση μητέρας-παιδιού· κατέχει ωστόσο τη θέση της δεύτερης υπέρτατης μορφής, η οποία υπογραμμίζεται δυναμικά από την εντατική του αναπαράσταση, από τις προνομιακές του διαστάσεις και την τοπολογία του.

Είναι δυνατόν, όπως προτείνει ο J. Mellaart, να υπήρχε ήδη κατά τη Νεολιθική ένα συμβολικό σύστημα με μια μυθολογία του Υιού-Συζύγου, ανάλογη προς εκείνη που θα μάς αποκαλύψουν αργότερα τα κείμενα των μεσοποταμιακών πινακίδων της Εποχής του Χαλκού. Τίποτε όμως δεν το τονίζει καθαρά στο συγκεκριμένο στάδιο της θρησκευτικής τέχνης: ο Ταύρος μπορεί βέβαια να γεννιέται από τη Θεά, δεν διαφαίνεται ωστόσο ακόμη καμιά συζυγικότητα, κανένα καθαυτό «θεϊκό ζεύγος».

Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 28-29).


Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2010

για τον ταύρο στη νεολιθική


Η εικόνα του ταύρου αποτελεί, επίσης, μια εμμονή σχεδόν θεματική στο Τσατάλ Χουγιούκ. Βουκράνια που είναι η απευθείας εξέλιξη των πρώτων, «φυσικών» ακόμη βουκρανίων του Μουρεϋμπέτ, έχουν γίνει εδώ έργα τέχνης, αφού το κεφάλι πλάθεται πλέον με άργιλο και επικολλάται στους τοίχους: τα κέρατα όμως που το κοσμούν είναι πάντοτε φυσικά. Κέρατα προεξέχουν επίσης, στο εσωτερικό των ιερών, από πολλούς πεσσούς και θρανία, ενώ στις ίδιες τις παρειές των τοίχων μια τεράστια μορφή ταύρου, ανάγλυφη, εγχάρακτη ή γραπτή, καταλαμβάνει συχνά ολόκληρη την επιφάνεια. Σε πολλές από τις τοιχογραφίες αυτές, το ζώο περιβάλλεται από ανθρώπους σε κίνηση, οπλισμένους με τόξα και δόρατα που απεικονίζονται σε πολύ μικρότερη κλίμακα συγκριτικά με το ζώο, υπογραμμίζοντας έτσι το τεράστιο μέγεθός του. Πρόκειται για τις πρώτες γνωστές σκηνές αντιπαράθεσης ανθρώπου και ταύρου, των οποίων είναι επίσης γνωστή η μετέπειτα διάδοση, στην ανατολική Μεσόγειο, στις μινωικές τελετουργίες.



Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σ. 26).


Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2010

γυναικείες θεότητες της νεολιθικής


Στο Τσατάλ Χουγιούκ, η γυναικεία μορφή δεσπόζει σε σχηματικά και μνημειακά ανάγλυφα, στον βόρειο ή δυτικό τοίχο των οικιακών ιερών, όπου εικονίζεται, με ανοιχτά χέρια και πόδια, να γεννά ταύρους (ή κατ' εξαίρεσιν κριάρια), τα γλυπτά βουκράνια των οποίων βρίσκονται διαδοχικά τοποθετημένα κάτω από αυτήν και μοιάζουν να βγαίνουν από μέσα της.

[...] σε ένα περίφημο ειδώλιο του Τσατάλ Χουγιούκ η Θεά, παχύσαρκη, τίκτει καθισμένη σε θρόνο που πλαισιώνεται από πάνθηρες. Στο Χατζιλάρ, η ίδια μορφή, καθισμένη σε πάνθηρα, κρατά στην αγκαλιά της άλλοτε ένα παιδί και άλλοτε ένα μικρό άγριο ζώο. Με τον τρόπο αυτό, λοιπόν, συγκλίνουν οι ιδέες της γονιμότητας, της μητρότητας, της βασιλείας και της κυριαρχίας επί των αγρίων ζώων σε σουρεαλιστικές συναθροίσεις, που απορρέουν από τον κόσμο του φαντασιακού. Βρίσκονται εδώ όλα τα χαρακτηριστικά της Θεάς-Μητέρας που θα κυριαρχήσει στο ανατολικό πάνθεον έως την εμφάνιση του αρσενικού μονοθεϊσμού του Ισραήλ.



Jacques Cauvin, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της γεωργίας. Η επανάσταση των συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή (μτφρ. Σ. Πρέβε, έκδ. Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2004, σσ. 25, 26).


Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2010

και κοιμηθήσεται μετ’ αυτού, και θερμανθήσεται


Ο βασιλιάς Δαβίδ είχε πια γεράσει πολύ. 'Οσο και να τον σκέπαζαν με ρούχα, δεν μπορούσε να ζεσταθεί. Γι' αυτό τού πρότειναν οι άνθρωποί του: "Κύριέ μας, βασιλιά, άφησε να σού βρούμε μια νέα κοπέλα να σε παραστέκεται και να σε περιποιείται κι επίσης να κοιμάται στην αγκαλιά σου, για να σε ζεσταίνει" [Ο': και κοιμηθήσεται μετ' αυτού, και θερμανθήσεται]. Αναζήτησαν, λοιπόν, σ' όλη την περιοχή του Ισραήλ μια ωραία και νέα γυναίκα και βρήκαν την Αβισάγ, τη Σουλαμμίτισσα. Την έφεραν στο βασιλιά κι αυτή τον φρόντιζε και τον υπηρετούσε. Αλλά ο βασιλιάς δεν είχε σχέσεις μαζί της [Ο': ουκ έγνω αυτήν].


Εκ της Παλαιάς Διαθήκης. Γ' Βασιλειών (α' 1-4).


Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010

ο αμοιβαίος έρωτας


[...] ο έρωτας ζει μόνο με αμοιβαιότητα, κι αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι είναι κατ’ ανάγκην αμοιβαίος, αφού ένα πολύ μικρότερο συναίσθημα μπορεί, παρεμπιπτόντως, να βρεί ικανοποίηση να καθρεφτίζεται εκεί μέσα ή και να εξαίρεται κάπως. Αλλά ο αμοιβαίος έρωτας είναι ο μόνος που καθορίζει τον ολοκληρωτικό μαγνητισμό, που πάνω του τίποτα δεν μπορεί να έχει εξουσία, που κάνει τη σάρκα να είναι ήλιος και λαμπερή σφραγίδα πάνω στη σάρκα, το πνεύμα να είναι πηγή που αναβλύζει για πάντα, αναλλοίωτη και πάντα ζωντανή που το νερό της ανοίγει δρόμο μια για πάντα ανάμεσα στο χρυσάνθεμο και στο θυμάρι.


Ανδρέας Μπρετόν, Αρκάνα 17 (μτφρ. Στ. Κουμανούδης, έκδ. 'Υψιλον, Αθήνα 1984, σ. 25).


Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010

τα οκταπόδια προς εξ παράδες την οκάν*


«Οι Νεράιδες αρπάζουν τα όμορφα παλικάρια για να κοιμώνται μαζί τους∙ και όποιος κοιμηθεί με Νεράιδα δεν μπορεί να πλησιάσει άλλη γυναίκα. Γι' αυτό για κείνους που είναι ανίκανοι με τις γυναίκες, λέγουν πως τούς άρπαξαν, όταν ήσαν μικρότεροι, οι Νεράιδες».



Ν.Γ. Πολίτης, Παραδόσεις Α' (1904, αρ. 653, Σάμος).



------
* όρος από το Πρακτικό παρέμβασης της κοινοτικής ηγεσίας (προεστώτες και γέροντες) της χώρας Ναξίας, έτους 1783, εις την αγοράν. Ο ίδιος.

Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου 2010

κορίτσι μου


5 Οκτωβρίου. Η Νάντια, φθάνει πρώτη, πριν απ' την ώρα, δεν είναι πια η ίδια. Αρκετά κομψή, ντυμένη στα μαύρα και στα κόκκινα, ένα πολύ φίνο καπελάκι που το βγάζει, αποκαλύπτοντας τ' αχυρένια της μαλλιά που εγκατέλειψαν πια την απίστευτη ακαταστασία τους, φοράει μεταξωτές κάλτσες και τέλεια παπούτσια. Εν τούτοις η συζήτηση έχει γίνει πιο δύσκολη και αρχικά δεν προχωρεί καθόλου, από μέρους της, χωρίς ενδοιασμούς. Αυτό ως τη στιγμή που παίρνει τα βιβλία που τής έφερα. (Les Pas perdus, Manifeste du surrealisme): «Τα χαμένα βήματα; Μα δεν υπάρχουν». Ξεφυλλίζει το έργο με μεγάλη περιέργεια. Η προσοχή της στυλώνεται σ’ ένα ποίημα του Jarry που αναφέρω εκεί:

Ανάμεσα στα ρείκια, μουνί των μενίρ

Χωρίς να την ζορίζει καθόλου, αυτό το ποίημα, που την πρώτη φορά το διαβάζει αρκετά γρήγορα, κατόπιν το εξετάζει από πολύ κοντά, φαίνεται να την συγκινεί ζωηρά. Στο τέλος του δεύτερου τετράστιχου, τα μάτια της υγραίνονται και γεμίζουν απ’ το όραμα κάποιου δάσους. Βλέπει τον ποιητή που περνάει κοντά απ' αυτό το δάσος, θά 'λεγε κανείς πως μπορεί να τον ακολουθήσει από μακρυά: «'Οχι, γυρίζει γύρω απ' το δάσος. Δεν μπορεί να μπει, δεν μπαίνει». Κατόπιν τον χάνει και επιστρέφει στο ποίημα, λίγο πιο πάνω απ' το σημείο που το άφησε, ρωτώντας τις λέξεις που την εντυπωσιάζουν περισσότερο, δίνοντας κάποιο σημείο κατανοήσεως, ακριβούς επιδοκιμασίας που απαιτεί.

Διώξτε απ' τ' ατσάλι τους τη ζιμπελίνα και την ερμίνα.

«Απ' τ' ατσάλι τους; Τη ζιμπελίνα... και την ερμίνα. Ναι, βλέπω: οι κοφτερές κοίτες, τα κρύα ποτάμια: Απ' τ' ατσάλι τους». Λίγο πιο κάτω:

Ροκανίζοντας το βόμβο της χρυσόμυγας, C’ havann

(Με τρόμο, κλείνοντας το βιβλίο): «Αυτό πια, μυρίζει θάνατο!».


Ανδρέας Μπρετόν, Νάντια (μτφρ. Στ. Κουμανούδης, έκδ. 'Υψιλον, Αθήνα 1981, σσ. 66-67).



-----
Διαβάζοντας στη σιωπή.


Κυριακή 5 Σεπτεμβρίου 2010

παρένθετο



Προκειμένου να απεικονίσει π.χ. την Αφροδίτη ο αρχαιοέλληνας γλύπτης, δεν απέβλεπε να κατασκευάσει το αντίγραφο συγκεκριμένης ωραίας γυναίκας (όπως θα κάνει αργότερα ο καλλιτέχνης της ευρωπαϊκής Αναγέννησης). Ζητούσε να αφαιρέσει όλα τα περιστατικά (ατομικά) γνωρίσματα από κάθε ωραία γυναίκα και να αποτυπώσει στο έργο του τα γνωρίσματα που προσδίδουν το κάλλος της θηλυκότητας σε κάθε ωραία γυναίκα – να αποτυπώσει την ουσία-ιδέα του γυναικείου κάλλους. Γι' αυτό και το έργο του ήταν «άγαλμα»: πρόξενος της αγαλλίασης που προξενεί η θέα της αλήθειας.



Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 139-140).


Τετάρτη 1 Σεπτεμβρίου 2010

ουδ’ αγαλμάτων φύλαξ



'Ενα ήσυχο -μα από τα πιο κατ' εμέ σημαντικά- blog με μπόλικα αγιολούλουδα της Ηπείρου το οποίο παρακολουθώ απ' εδώ στο διαδίκτυο είναι αυτό που ονομάζεται la bastia. Εδωδά θα βρείς απολιθώματα χτενιού στον ποταμό Καλαμά (της ακριτικής Θεσπρωτίας, όπου και δραστηριοποιείται το blog αυτό). Μ' αρέσει!


-----
Στον τίτλο του παρόντος τρεις λεξούλες από τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη (στιχ. 1399). Αγάλματα της Αρτέμιδος δεν νοούνται, στην συνείδηση του θνήσκοντος νεαρού Ιππολύτου, ει μή δέντρα ξεχωριστά, τόποι, αναπαυτήρια (: αναπαύλας κατά τον στιχ. 1137) στην εξοχή κλπ. τα οποία δόξασε ο Ιππόλυτος εν ζωή, ως φόρο τιμής στο δέος του προς την παρθένα Αρτέμιδα. Ελάχιστη αναφορά στην σημερινή ημέρα του περιβάλλοντος, όπως ορίστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο επί των ημερών του σεπτού Δημητρίου (1988, αν δεν με απατά η μνήμη μου).


Σάββατο 28 Αυγούστου 2010

σφράγισε τις αληθινές ερωτικές επιστολές που γράφεις με μια μαγαρισμένη όστια




Αν γελώ
είναι εξαιτίας
της αυγής
που 'ναι πάνω
στα γόνατα,
μ' ένα ωραίο
καλπάκι ψείρες
στο κεφάλι.


Α. Μπρετόν – Π. Ελυάρ, «Δοκίμιον προσποιήσεως της οξείας μανίας», στο Οι Δαιμονισμοί, όπως περιλαμβάνεται στο Η άμωμος σύλληψις (μτφρ. Στ. Κουμανούδης, έκδ. 'Υψιλον, Αθήνα 1984, σ. 33). Στη συλλογή προτάσεται το motto:


«Ας πάρουμε τη Λεωφόρο Bonne-Nouvelle κι ας τη δείξουμε»



-----
Στον τίτλο του παρόντος μια φράση από το «Η προπατορική κρίσις», στη σ. 98 του ίδιου τομίδιου.



*


αλλ' έτλην και έμεινα, καλυψάμενος δ' ενί νηΐ
κείμην∙

Οδύσσεια, κ 53-4 (="διάλεξα την υπομονή, κι έμεινα εκεί∙ ώς το κεφάλι καλυμμένος, κούρνιασα στο πλοίο", αποδίδει ο Μαρωνίτης).

Στις ανώνυμες διαβολές. Ο ίδιος.


Τρίτη 24 Αυγούστου 2010

κι ο τζίτζικας απ' ανάμεσα...



νυν μεν κοιμήσασθε τεταρπόμενοι φίλον ήτορ
σίτου και οίνοιο∙ το γαρ μένος εστί και αλκή*



.....Είν' ο θάνατος που καλεί το κάθε πράγμα στη ζωή.
.....'Οπως ο λόγος απόσπασε τα πάντα απ' το μηδέν, για να πεθάνουν,
.....'Ετσι κι εσύ γεννήθηκες για να μπορέσεις να πεθάνεις μέσα σε μένα.
.....'Οπως ο ήλιος καλεί να γεννηθούνε όλα τα πράγματα τα ορατά,
.....'Ετσι κι ο ήλιος του πνεύματος, έτσι κι ο ήλιος που μ' ένα σταυρωμένο κεραυνό μοιάζει,
.....Καλεί όλα τα πράγματα στη γνώση και ιδού που όλα μεμιάς παρουσιάζονται.
.....Αλλά ύστερα από την αφθονία του Απρίλη και του καλοκαιριού την υπεραφθονία,
.....Ιδού του Αυγούστου το έργο, να την κι η εξόντωση του Μεσημεριού,
.....Ιδού οι σφραγίδες του Θεού οι σπασμένες, που 'ρχονται να κρίνουν τη γη με τη φωτιά!
.....Ιδού που από τον καταστραμμένον ουρανό κι από τη γη δε γίνεται πια παρά μόνον μια φωλιά μέσα στη φλόγα,

.....Κι η ακούραστη κραυγή του τζίτζικα γεμίζει το καμίνι που σε ξεκουφαίνει!
.....'Ετσι ακριβώς ο ήλιος ο πνευματικός είναι σαν τον τζίτζικα μέσα στον ήλιο του Θεού.


Πωλ Κλωντέλ, Πέντε μεγάλες ωδές και ένας 'Υμνος για να χαιρετίσουμε τον καινούργιο αιώνα (μτφρ. Μ. Ζουμπούλη – Ε. Μόσχος, έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2000, σ. 145).


Απόσπασμα από την Αντιστροφή ΙΙΙ της 4ης Ωδής που φέρει τον τίτλο: «Η Μούσα που είναι η Θεία Χάρη» (Τιεντσίν, 1908).


-----
* Ιλιάδος, Ι 705-6, όπου δηλώνεται: "τώρα μεν πλαγιάσατε πάντες, αφού εχορτάσατε την καρδίαν σας από φαγητόν και οίνον∙ διότι αυτό είναι θάρρος και δύναμις".


Κυριακή 15 Αυγούστου 2010

παρουσία



Αν ο Θεός έλειπε από τον κόσμο,
δεν θα υπήρχε ούτε μέσα σας.
(Εννεάδες ΙΙ 9, 16, 25)


Στον αντίποδα των Γνωστικών ο Πλωτίνος βεβαίωνε λοιπόν ότι ο πνευματικός κόσμος δεν βρισκόταν αλλού, παρά μόνον εντός μας: κάποιες φορές, στο βλέμμα της εξαγνισμένης ψυχής, το μεταμορφωμένο εγώ εμφανίζεται στον εαυτό του ως «Κάλλος θαυμαστού μεγαλείου» και η εσωτερική ζωή μοιάζει τότε να λούζεται μέσ' στην ζωή του θείου. Ο Πλωτίνος μάς καλεί σ' ένα είδος μεταμορφώσεως της εσωτερικής μας αντίληψης. Η συνείδηση οφείλει να ταυτισθεί με το ανώτερο επίπεδο εντάσεως και ενότητας, με το αληθινό εγώ μας, και να εγκαταλείψει τον διχασμό. Πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε μέσα μας προκειμένου ν' ανακαλύψουμε εκεί τον πνευματικό κόσμο.


Pierre Hadot, Πλωτίνος ή η απλότητα του βλέμματος (μτφρ. Ευδ. Δελλή, έκδ. Αρμός, Αθήνα 2007, σσ. 137, 139).


-----
'Αλλα post για το δεκαπενταύγουστο εδωδά, I και II.


Παρασκευή 6 Αυγούστου 2010

όροι σχέσης



Η Εκκλησία (το λαϊκό σώμα που τη συγκροτεί) δεν δίστασε να προσλάβει στοιχεία της θρησκείας και να τα εγκεντρίσει στον δικό της τρόπο ύπαρξης και ζωής. Προσέλαβε κάποιο θρησκευτικό λεξιλόγιο, όρους όπως αποκάλυψη, λατρεία, νόμος, εντολές, θυσία· πρακτικές όπως η νηστεία, η προσευχή, η εγκράτεια, η γονυκλισία· συμβολικούς τύπους όπως το βάπτισμα στο νερό, το χρίσμα με λάδι, το θυμίαμα, τα λειτουργικά ενδύματα και σκεύη – και πάμπολλα άλλα. Τα προσέλαβε αντιστρέφοντας το νόημα και τη λειτουργία των προσλημμάτων: μεταποιώντας τους όρους χρήσης σε όρους σχέσης, την ατομοκεντρική σκοπιμότητα σε προτεραιότητα αγαπητικής κοινωνίας, τον νομικό χαρακτήρα σε πρόκληση αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς.


Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σ. 314).


-----
Επειδή ξημερώνει η καταπληκτική ημέρα της Μεταμορφώσεως, για την οποία έγραφα άλλοτε μεταξύ άλλων κι εδωδά. Ο ίδιος.


Τετάρτη 28 Ιουλίου 2010

28 Ιουλίου 1974



Μαργαρίτα μου,

Αναγέννηση. Ο ανθός του ελληνισμού επιστρέφει. Δεν εννοώ μόνο απ' το εξωτερικό. Από παντού, κι από μέσα απ' την πόλη. Θ' αλλάξουν όλα, το πιστεύω. Η χαρά μου είναι μεγάλη. Και για τη δική σου γενιά πρέπει να 'ναι μεγαλύτερη. Καταπληκτικά ανοίγματα: στη δουλειά, στη ζωή, στις ανθρώπινες σχέσεις. Αρκετά η κλεισούρα και το πένθος.
Φυσικά, οι δυσκολίες θα είναι τεράστιες και η θυσία της Κύπρου σπαρακτική. [...]



Απόσπασμα από γράμμα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη στην κόρη της Μαργαρίτα Καραπάνου, την Κυριακή 28 Ιουλίου 1974, λίγες μέρες μετά την πτώση της Χούντας (έκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2008, σ. 240).



*





-----
* τουτέστιν∙ τεχνοπαίγνιον


Τετάρτη 21 Ιουλίου 2010

Καρυωτάκη λέξεις – μια κριτική



«Πολλή φασαρία γίνεται τώρα τελευταία
με τον Καρυωτάκη. Σαν πεθάνει κανένας...»*

Φώτης Κόντογλους




Στους Δελφούς εμετρήθηκε το πνεύμα δύο Ελλάδων.
Ο Αισχύλος πάλι εξύπνησε την ηχώ των Φαιδριάδων.
Lorgons, Kodaks, operateurs, στου Προμηθέα τον πόνο
έδωσαν ιδιαίτερο, γραφικότατο τόνο.
Ενας λυγμός εκίνησε τ’ απίθανα αυτά πλήθη.
Κι όταν, χωρίς να πέσει αυλαία, η ομήγυρις διελύθη,
τίποτε δεν ετάρασσε την ιερή εκεί πέρα
σιγή. Κάποιος γυπαετός έσχισε τον αιθέρα...



*


'Οταν ο Σικελιανός και η κυρία Εύα Σικελιανού απεφάσιζαν να παρουσιάσουν, στο άκρως υποβλητικό περιβάλλον των Δελφών, με μέσα αρχαϊκά μαζί και σύγχρονα, την τραγωδία του Αισχύλου, ενώνοντας μάλιστα τον μύθο του Προμηθέως και τη χριστιανική παράδοση σε κάποιο ενιαίο σύμβολο, στην αιώνια εικόνα του υπέρτερου ανθρώπου που αγωνίζεται και συντρίβεται κάτου από το ιδανικό του, η επιτυχία της μνημειώδους αυτής προσπαθείας είχε σχεδόν συντελεσθεί. Η παράστασις, με τη μεγαλοπρέπεια και την ακριβεία που την εχαρακτήριζε, ήλθε, έπειτα από αναμονή ετών, σαν ιεροτελεστία, για να εξωτερικεύσει μόνο και να καθιερώσει μίαν θαυμαστήν ποιητικήν σύλληψιν.

Η πρώτη εμφάνισις των ηθοποιών, με τις κινούμενες –θά 'λεγε κανείς- από εντατικήν έκφραση μάσκες, ήταν αληθινή αποκάλυψις. Μιλούσαν από τα βάθη των αιώνων, υπό τας Φαιδριάδας, οι παθητικοί θεοί των Ελλήνων. Και ό,τι έλεγαν έμοιαζε πολύ ανθρώπινο, γιατί απηχούσε βαθιά στον ιερό βράχο και στην ψυχή μας. Η πρόοδος έπειτα της υποθέσεως, η πλαστική ανάπτυξις του χορού, και το θρησκευτικό άσμα που τον συνόδευε, απεκορύφωσαν αυτή την εντύπωση.

Ας μη μεμψιμοιρούμε. Ας μη φέρνουμε έως τα άδυτα των ναών τις προκαταλήψεις μας. Η λεπτολόγος ανάλυσις δεν οδηγεί πάντοτε προς την αλήθεια. Βέβαια, στην επιτυχή εμφάνιση της τραγωδίας συνετέλεσαν η ακαταγώνιστος επιβολή του τοπίου και η συναισθηματική δυναμικότης ορισμένων θεατών. Η εκτέλεσις δεν ήταν, ούτε μπορούσε να είναι, σε όλες τις λεπτομέρειες άψογος.

Η παράστασις εν τούτοις του Προμηθέως Δεσμώτου στο αρχαίο θέατρο των Δελφών στάθηκε, νομίζω, για την Ελλάδα ένα μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός, το μοναδικόν ίσως της φθινούσης πνευματικής ζωής των τελευταίων χρόνων. Σε δύο ή τρία σημεία ησθάνετο κανείς μίαν απόλυτον έκσταση, κάτι σαν πνοή αθανασίας, το θείο εκείνο ρίγος που εξιλεώνει την καθημερινή ασχήμια και δικαιολογεί την ύπαρξη.



Κ.Γ.Καρυωτάκης (επιμ. Γ.Π.Σαββίδης, έκδ. Εστία ΝΕΒ ΠΟ 21, σ. 180. – Αρχικά στο περιοδικό Αλεξανδρινή Τέχνη, Α' 9, Αύγουστος 1927, σ. 11).


Μια κριτική την οποία γράφει ο Κ. Καρυωτάκης για την πρώτη από τις Δελφικές Εορτές (Μάιος 1927) παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη» από τον Σικελιανό, και την καταχωρώ στο άωρον τετράδιό μου απ’ αφορμή των αείποτε Επιδαυρίων της σήμερον. Ο ίδιος, την ημέρα της φυγής του, 21η Ιουλίου (1928).



-----
Το motto με την πικρία του Κόντογλου αρχικά στα Νεοελληνικά Γράμματα (τ. 75, 23.4.1938), κατόπιν στον τόμο για τον Καρυωτάκη (ό.π., σσ. 236-237).
Το ποίημα του Καρυωτάκη το οποίο προτάσσω ονομάζεται ακριβώς Δελφική Εορτή και είναι γραμμένο με την ίδια αφορμή του Μαΐου 1927 (ό.π., σ. 108). Οι τρεις ξένες λέξεις αποτελούν την ειρωνεία του ποιητή προς όλους εκείνους τους διανοούμενους (Lorgnons, γυαλιά που συγκρατούνται στην μύτη με ένα ελατήριο [: σχόλιο επιμ. Σαββίδη]) που κατέκλυσαν το αρχαίο θέατρο εκείνην την ημέρα. Ο ίδιος.


Παρασκευή 16 Ιουλίου 2010

...



'Οσο μεγάλο κι αν είναι το μυστήριο της τροφής, όσο μεγάλο το «πράνα» που δίνει, το σπουδαιότερο είναι πάντα να τη μοιράζεσαι μ' ένα φίλο που ξέρει να χαμογελά.


Olivier Clement, Το πνεύμα του Σολζενίτσυν (μτφρ. Ελ. Δαλαμπίρα, έκδ. Εστία, Αθήνα χ.χ., σ. 162).


Δευτέρα 12 Ιουλίου 2010

η χρεοκοπία μας είναι πνευματική



.....- Γιατί δεν κάνατε μεγάλες σχέσεις στη ζωή σας;

«Μου λείπει η αφοσίωση. Μια νεαρή φίλη μού είπε πρόσφατα σε ένα ταξίδι ότι ο λόγος που δεν θέλω καμία σχέση είναι ίσως η απώλεια της μητέρας μου όταν ήμουν πολύ μικρός, 15 χρόνων. Δεν το είχα σκεφθεί ενώ είναι τόσο απλό: ότι μπορεί, δηλαδή, να με καθοδηγούσε ο τρόμος για την απώλεια και έτσι δεν ήθελα ποτέ να δεσμευτώ. Πάντως νοιάζομαι για αυτές τις γυναίκες που αγάπησα κάποτε και τηλεφωνιόμαστε, κάποιες έχουν παιδιά, είναι η οικογένειά μου, μπορεί να μην έκανα οικογένεια αλλά αυτές είναι η οικογένειά μου».

.....- Η σχέση σας με το θέατρο; Θα ξαναπαίζατε σε κάποια παράσταση τώρα ή δεν σας ενδιαφέρει πια;

«Τρομοκρατήθηκα λίγο μετά την περιπέτεια της υγείας μου το 2004- ένα λέμφωμα- και σκέφτηκα ότι από εδώ και πέρα δεν θέλω να κάνω μια ανθυγιεινή εργασία όπως η ηθοποιία που κοστίζει τα πάντα και δεν έχει κανένα νόημα πλέον- και δεν εννοώ μόνο από πλευρά εργασιακών σχέσεων και οικονομικών απολαβών. Εννοώ ότι μεγαλώνοντας το μόνο που έχει ενδιαφέρον για τον ηθοποιό είναι το κλασικό ρεπερτόριο. Αλλά το κλασικό ρεπερτόριο είναι γεμάτο από καθάρματα και εγώ δεν θέλω να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου παίζοντας καθάρματα, είναι περίεργο πράγμα. Δεν ξέρουν τι θα πει συγγνώμη, πηδάνε τις μανάδες τους, στραγγαλίζουν τα παιδιά τους, σκοτώνουν τους πατεράδες τους για να καθήσουν στον θρόνο. Είναι η χρεοκοπία του δυτικού κόσμου. Είναι αυτό που λούζεται σήμερα ένα σωρό κόσμος εξαιτίας αυτών των καθαρμάτων που ηγούνται κάθε φορά, είτε λέγονται Χίτλερ είτε Στάλιν είτε δεν ξέρω τι. Δεν θέλω να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου υποδυόμενος ανθρώπους που δεν με αφορούν, δεν με γοητεύουν καθόλου...».



Κωνσταντίνος Τζούμας, συνέντευξη στην Λουΐζα Αρκουμανέα (εφημ. Το Βήμα, Κυριακή 16 Μαΐου 2010. Ολόκληρη εδωδά).


Πέμπτη 8 Ιουλίου 2010

reinvigorating troubles





Μαίνομαι στο ηλιοβασίλεμα με βυσσινί μυαλό μου.
Αν ήμουνα πορτοκαλί συμπέρασμα θα ‘χα εγκυμοσύνη.




Το θέμα του post είναι τα δυναμωτικά προβλήματα... κατά το link αυτό εδώ http://reinvigoratingtroubles.blogspot.com/2007/03/emails.html




-----
Στο motto δυό στίχοι του Νίκου Καρούζου από το ποίημα "Βαθυφωνία" (γραμμένο τον Ιανουάριο του 1989), το πρώτο της συλλογής Ευρέσεις από κυανό κοβάλτιο (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 1991, σ. 7), η οποία είναι και η τελευταία συλλογή που κατέλιπε ο ποιητής πριν από τον θάνατό του.