Πέμπτη 31 Μαΐου 2012

ο κόσμος πλούτισε αναπάντεχα σε γνώση





Στα χέρια σου η ομορφιά
σπατάλησε όλο της το χνούδι. *


'Ενας πάμπλουτος, σαν τον Ερρίκο Σλήμαν, είναι φυσικά σε θέση να υλοποιήσει τα όνειρα του, οπότε καταφέρνει να στολίσει τη γυναίκα του με αμύθητα χρυσά κοσμήματα από την Τροία. Για χρυσάφια ψάχνει ακόμη και στις Μυκήνες και στην Τύρινθα, ανίδεος πως στο χώμα που πετάχθηκε κρυβόνταν ίσως και πινακίδες γραφής.

Μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα αρχίζει να ταξινομείται το χάος. Οι ανασκαφές του Χρήστου Τσούντα δεν αποσκοπούν παρά στη διακρίβωση της αλληλουχίας κάποιων στρωμάτων σε καίριους τόπους και στην επίλυση τεθειμένων προβλημάτων, όχι στην ανεύρεση των χρυσών κυπέλλων του Βαφειού. Γι' αυτό σήμερα γνωρίζουμε, έστω και χοντρικά, τί μάς γίνεται. Ο 'Αρθουρ 'Εβανς καταπιάνεται από την αρχή με έναν άγνωστο πολιτισμό και του αφιερώνεται, γι' αυτό και αφήνει μια βίβλο. Ο Καρλ Μπλέγκεν, ως επίγονος, μαθαίνει πια να λεπτολογεί και, για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με τους προηγούμενους, ξανασκάβει στην κατασκαμμένη Τροία. Κι έτσι ο κόσμος πλουτίζει αναπάντεχα σε γνώση.

Γιάννης Σακελλαράκης, Ανασκάπτοντας το παρελθόν (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σ. 30).



-----
* Στο motto στίχος του Ντίνου Χριστιανόπουλου, από το ποίημα Βασιλάκης [1970] της συλλογής∙ "Ανυπεράσπιστος καημός", κατόπιν στο τομίδιο Ποιήματα (β' έκδοση, Διαγώνιος, Θεσ/νίκη 1992, σ. 93).

Σάββατο 26 Μαΐου 2012

η εκμετάλλευση των υλικών κατάλοιπων




Πήρα νερό, πήρα ψυχή, πήρα ήλιο, να τα κάμω
για μιαν ακόμη ίσως φορά,
κουβέντες προς τους ανθρώπους. *



Δεν μπορεί, κάποιος άνθρωπος σε μια σπηλιά στα νεολιθικά χρόνια θα βρήκε, σκαλίζοντας για κάποιο λόγο στο χώμα, ένα παλαιολιθικό εργαλείο. Κάπως έτσι θα έγινε το πρώτο αρχαιολογικό εύρημα. Θα πέρασε όμως καιρός για να συσχετίσει ο άνθρωπος ένα άλλο, παρόμοιο εύρημα με την ιστορική μνήμη. Είναι πιθανό πως στις σχετικά αναπτυγμένες κοινωνίες της ύστερης χαλκοκρατίας, στη 2η π.Χ. χιλιετία, τυχαία ευρήματα που έρχονταν στο φως, σχεδόν στην επιφάνεια, αφού δεν είχαν προλάβει να καταχωσθούν από τα ισχυρότερα υλικά κατάλοιπα των μεταγενέστερων περιόδων, θα συνάφθηκαν ήδη με τον χρόνο.

[...]

Ο Πλούταρχος, π.χ., μνημονεύει με λεπτομέρεια την ανεύρεση από τον Αγησίλαο του Τάφου της Αλκμήνης στη βοιωτική Αλίαρτο και τα διάφορα ευρήματα που περιείχε, ανάμεσα στα οποία και μια χάλκινη πινακίδα με γράμματα άγνωστης γραφής, που προκάλεσαν τέτοιο ενδιαφέρον ώστε ένα αντίγραφο να σταλεί για αποκρυπτογράφηση στην Αίγυπτο.

Γιάννης Σακελλαράκης, Ανασκάπτοντας το παρελθόν (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 25-26).



------
* Στο motto οι λήγοντες στίχοι από το ποίημα "Φεύγοντας", του Νικηφόρου Βρεττάκου (από τη συλλογή Σικελικά ποιήματα, έκδ. Αστρολάβος/Ευθύνη, Αθήνα 1990, σ.14).

Δευτέρα 21 Μαΐου 2012

αυτοκίνητον



«το πνεύμα [...] είναι αυτοκίνητον, ότι μοναχόν του κινείται...» *



Κι ύστερα μνημόνευε το πώς οι πνοές γίνονται γράμματα. Το φέρω, για παράδειμα, έγινε φέρνω. Κατιτίς εγεννήθη απ' ανάμεσα επειδή, άλλοτε, προϋπήρχε κάποια πνοή, πνοή αρκούντως διακριτή από την αρχαιότητα. Κι ιδού το νύ!




*



[...]

Τέλος η Ελένη του Κρητικού, η κυρά του θαλασσάχραντου άντρα και η ανυπόμονη της αγιασμένης κοιλάδας, προετοιμάζει την ανύψωση του ποιητή από το δεύτερο αναβαθμό της θηλυκής γνώσης στον τρίτο, από τη γυναίκα στη μούσα

[...]

Κι ακολουθεί και η σημαίνουσα σημείωση του ίδιου ερευνητή [Λιαντίνη] για το άπαξ αναφερόμενο στο έργο του Σολωμού όνομα της Ελένης, το οποίο μάς παραδίδει πλάι στον Κρητικό του [δες, βέβαια, τον κάτωθι ανορθόγραφο στίχο με τα κόκκινα] ο ζακυθηνός ποιητής∙

Η αρραβωνιαστικιά του Κρητικού, που είναι πρόσωπο διαφορετικό από τη φεγγαροντυμένη, στα Αυτόγραφα 'Εργα (σ.359) αναφέρεται με το όνομα της Ελένης:

καi τiν Ελενi αστοχiσα κι ελεγα «μνiστiτi μου»

[...]


Δημήτριος Λιαντίνης, Χάσμα Σεισμού. Ο φιλοσοφικός Σολωμός (Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών 1978, ιδ. έκδ., Αθήνα 2000, σ. 78 και σημ. σ. 165).



-----
* Το motto εκ του Δαμασκηνού Στουδίτου (του κατόπιν Ναυπάκτου, ο οποίος έζησε περί το 1560 μ.Χ.) από το συμπίλημά του "Θησαυρός". Κατόπιν δικά μου λογάκια κι έπεται ο στοχαστής του Ταϋγέτου. Ο ίδιος.

Τετάρτη 16 Μαΐου 2012



Kοινές ρίζες σε γλώσσες της Mεσογείου



Oι 'Eλληνες κάνουν κέφι. Oι Tούρκοι... keyif. Oι Eβραίοι... keif. Tο ίδιο και οι 'Aραβες. Mακροχρόνιες έριδες, πόλεμοι, αλλά και ομοιότητες μεταξύ των γειτονικών λαών. Kαι αυτό φαίνεται και στον τρόπο που σκέφτονται και εκφράζονται. Δηλαδή, τη γλώσσα τους. Eίναι χαρακτηριστικό ότι τα ελληνικά, εβραϊκά, τουρκικά αλλά και τα αραβικά ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες γλωσσών, ωστόσο διακρίνονται από αρκετές ομοιότητες όχι μόνο σε επίπεδο λεξιλογίου αλλά και σε επίπεδο γραμματικής και σύνταξης. [...]

Απόσπασμα από ένα ενδιαφέρον άρθρο της Καθημερινής της 23ης Ιουλίου 2005. Ολόκληρο (και άκρως ενδιαφέρον) εδωδά.


-----
Εδώ χωράει και το ελληνοκουρδικό μου (σάμπως φωνητικό) γλωσσάρι, λεξούλες τις οποίες άγρευα με επιτόπια έρευνα-καταγραφή σ' έναν καταυλισμό Κούρδων στις παρυφές του άστεως εν έτει 1997. Ορισμένες έστωσαν τούτες:

'Ηλιος ROZ
Φως RUNAK
Ενέργεια WTA
Θεός HOUA
Πνεύμα GASTE, GIAN
Νούς HOSH
Ψυχή HOSH, ROH (αραβική)
Ζωή JIYAN
Καρδία DEL
Αγάπη HOSEWISTY
Φωτιά AGR
Θάλασσα DARYA
Γη ZAWY, ZEMIN
'Υδωρ AW
Ψωμί NAN
Αίμα KHWEN
'Ανεμος BA
Σώμα LASH
Κεφάλι RAS (αραβική)
Αυλός NAΪ
πώς ονομάζεσαι NAUT TSIE?
εις υγείαν BAKHOSHEIT
εις το επανιδείν ETBINIMAWA
ευχαριστώ SUPAS
τίποτα SHAΪANI NEE
καλά - Ο.Κ. BASH
ναι BALE
όχι NA
εγώ MN
εσύ TO
αυτός AW
εμείς EAMA
είναι AMA
κόκκινο SOR

Κι είναι κι άλλες τόσες!

Παρασκευή 11 Μαΐου 2012

Βυζάντιοι κατά μεν θάλατταν ευκαιρότατον οικούσι τόπον...




Καθώς βάδιζα μέσα σ' έναν κόσμο
ακατανόητο, όπου μόνον ο ήλιος
ήτανε δίκαιος... *


38. Ο τόπος όπου κατοικούν οι Βυζάντιοι είναι εξαιρετικά πλεονεκτικός από την άποψη της θάλασσας, γιατί τους χαρίζει ασφάλεια και πλούτο όσο καμιά άλλη χώρα του γνωστού κόσμου [: εν τη καθ' ημάς οικουμένη], αλλά από στεριάς είναι ο πιο ακατάλληλος [: αφυέστατον] και για τα δύο. Βρίσκεται, από την άποψη της θάλασσας, ακριβώς στην είσοδο του Ευξείνου Πόντου, έτσι που μήτε να εισπλεύσει μήτε να εκπλεύσει είναι δυνατόν κανένας έμπορος δίχως την άδεια των Βυζαντίων. Ο Εύξεινος Πόντος έχει πολλά από τα χρήσιμα για τη ζωή των άλλων ανθρώπων προϊόντα, και όλα αυτά τα εξουσιάζουν οι Βυζάντιοι. Η περιοχή δηλαδή του Πόντου μάς εφοδιάζει με τις μεγαλύτερες και καλύτερης αναμφίβολα ποιότητας ποσότητες ζώων και δούλων για τις βασικές βιοτικές μας ανάγκες και, ακόμη, με είδη πολυτελείας, όπως είναι το μέλι, το κερί, τα αλατισμένα ψάρια, σε αφθονία.

Από τα προϊόντα που οι δικές μας χώρες παράγουν άφθονα παίρνουν λάδι και κάθε λογής κρασί [: έλαιον και παν οίνου γένος]. 'Οσο για το σιτάρι, άλλοτε κάνουν εισαγωγή και άλλοτε εξαγωγή, ανάλογα με την ανάγκη. 'Ολα λοιπόν αυτά θα ήταν απρόσιτα εντελώς για τους 'Ελληνες, ή η ανταλλαγή τους με άλλα θα ήταν απολύτως ασύμφορη, αν οι Βυζάντιοι ήθελαν να δείξουν κακοπιστία και να συμμαχούν παλαιότερα με τους Γαλάτες και τώρα με τους Θράκες, ή αν είχαν εντελώς εγκαταλείψει τον τόπο τους. Είναι τόσο στενό το πέρασμα και τόσο μεγάλο το πλήθος των βαρβάρων που κατοικούν γύρω, ώστε αναντίρρητα δεν θα μπορούσαμε να πλέουμε στον Πόντο [: άπλους αν ημίν ην ομολογουμένως ο Πόντος]. Πάντως οι Βυζάντιοι οι ίδιοι είναι ίσως εκείνοι που βγαίνουν εξαιρετικά ωφελημένοι χάρη στη νευραλγική θέση τους, αφού ό,τι πλεονάζει το εξάγουν και ό,τι τους λείπει το εισάγουν αμέσως με κέρδος [: το δε λείπον εισαγωγής ετοίμου τυγχάνει και λυσιτελούς], δίχως καμιά κακοπάθεια και κίνδυνο. Καθώς όμως είπα, πολλές ωφέλειες έχουν και οι άλλοι 'Ελληνες χάρη σε αυτούς. Αφού λοιπόν είναι κατά κάποιον τρόπο ευεργέτες όλων, δίκαιο θα ήταν όχι μόνο να τους χρωστάνε χάρη όλοι οι 'Ελληνες, μα και να τους βοηθούν, όταν κινδυνεύουν από τους βαρβάρους.


Πολύβιος, Ιστοριών Δ' (μτφρ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, έκδ. Στιγμή, Αθήνα 1997 [α' Γαλαξίας 1971], σσ. 82-85).




-----
Θελκτική αναφορά στην αρχαία πολίχνη του Βυζαντίου (και την γύρω χώρα) τετρακόσια (400) και πλέον χρόνια προ της ιδρύσεως της Κωνσταντινουπόλεως. 'Αραγε, ο Κωνσταντίνος γνώριζε αυτή την περιγραφή του αρκά (επί προ Χριστού ρωμαιοκρατίας) ιστορικού; Τα εγκαίνια της Πόλεως έγιναν, ως γνωστόν, την 11η Μαΐου 330 μετά Χριστόν κι είναι τους σήμερα η ανάμνησις. Αλλ' όμως, στο motto, ψηλά, ενδιαφέρον, για τα μετεκλογικά χρονικά (που μάς ταλανίζουν), στιχάκι του λάκωνα ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου από το ποίημα "Η Κυρία των Αγγέλων" (όπως περιέχεται στη συλλογή του Σικελικά ποιήματα, έκδ. Αστρολάβος/Ευθύνη, Αθήνα 1990, σ.25).

Κυριακή 6 Μαΐου 2012

φοίνιξ και μελέαγρος παραδείγματα



"Αν αληθώς, ω λαμπρέ Αχιλλεύ, σκέπτεσαι εις τον νου σου περί επανόδου, και καθόλου δεν θέλεις ν' αποκρούσης από τα ταχέα πλοία το καταστρεπτικόν πυρ, επειδή οργή εισέπεσεν εις την ψυχήν σου, πώς τότε αγαπητόν τέκνον μακράν σου ειμπορώ να μείνω εδώ μόνος; Διότι ο γέρων αρματηλάτης Πηλεύς με συναπέστελλε μαζί σου κατ' εκείνην την ημέραν, ότε εκ της Φθίας προς τον Αγαμέμνονα σε έστελλεν άπειρον, χωρίς ακόμη να ειξεύρης τον κοινόν πόλεμον (440) και τας συνελεύσεις, όπου οι άνδρες διαπρέπουσι. Διά τούτο με απέστειλεν, ίνα (σε) διδάσκω πάντα ταύτα, να ήσαι ρήτωρ λόγων και εκτελεστής έργων. όθεν εν τοιαύτη περιπτώσει δεν θα ήθελον αγαπητόν τέκνον να μένω μακράν σου, ουδ' αν θεός τις ατός του ήθελε μοί υποσχεθή ότι αποξύσας το γήρας θα με κάμη νεανίαν έφηβον, οποίος ήμην ότε πρώτον αφήκα την Ελλάδα με τας ωραίας γυναίκας, φεύγων τας προς τον πατέρα Αμύντορα τον υιόν του Ορμένου έριδας, ο οποίος σφοδρώς ωργίσθη εναντίον μου διά την καλλίκομον παλλακίδα, την οποίαν αυτός ηγάπα, περιεφρόνει δε την σύζυγον, (450) την μητέρα μου∙ αύτη δε πάντοτε με παρεκάλει (πιάνουσα) τα γόνατά (μου) να συνευρεθώ με την παλλακίδα, ίνα μισήση τον γέροντα. εις ταύτην επείσθην και (το) έκαμα∙ ο πατήρ μου δ' ευθύς αφού (το) ενόησε, σφοδρώς κατηράτο, επεκαλέσθη δε τας φρικτάς Ερινύας, ποτέ να μη καθίση επί των γονάτων του αγαπητός υιός εξ εμού γεννημένος∙ οι δε θεοί εξετέλουν τας κατάρας, ο υποχθόνιος Ζευς και η δεινή Περσεφόνη∙ [τούτον μεν εγώ εσκέφθην να φονεύσω δι' οξέος χαλκού, αλλά κάποιος εκ των αθανάτων έπαυσε την οργήν (μου), ο οποίος ενέβαλεν εις την ψυχήν μου την φήμην του λαού και τα πολλά ονείδη των ανθρώπων, (460) ίνα μη ονομάζωμαι μεταξύ των Αχαιών πατροφόνος]". (Ι 434-461)


Η προσωπική μετά δακρύων [δάκρυ' αναπρήσας, Ι 433] ιστορία του γηραιού «γεροπατέρα» αρματηλάτη Φοίνικα προς τον σκεπτόμενο την επάνοδο στην Ελλάδα (τριών ημερών ταξίδι η Φθία από το 'Ιλιον, κατά το Ι 363) νεαρόν εισέτι χολωμένον Αχιλλέα, όντινα κι είχε μεγαλώσει στα γόνατά του, περιεχομένη στο Ι της Ιλιάδος [: Πρεσβεία προς Αχιλλέα. Λιταί]. Για τούτο το τσογλάνι, τον Αχιλλέα, κι εδωδά θα βρείς κάτι.



[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]


"ει μεν δη νόστον γε μετά φρεσί φαίδιμ' Αχιλλεύ
βάλλεαι, ουδέ τι πάμπαν αμύνειν νηυσί θοήσι
πυρ εθέλεις αίδηλον, επεί χόλος έμπεσε θυμώ,
πώς αν έπειτ' από δείο φίλον τέκος αύθι λιποίμην
οίος; σοι δε μ' έπεμπε γέρων ιππηλάτα Πηλεύς
ήματι τω, ότε σ' εκ Φθίης Αγαμέμνονι πέμπε
νήπιον, ού πω ειδόθ' ομοίου πολέμοιο
ουδ' αγορέων, ίνα τ' άνδρες αριπρεπέες τελέθουσι.
τούνεκά με προέηκε διδασκέμεναι τάδε πάντα,
μύθων τε ρητήρ' έμεναι πρηκτήρά τε έργων.
ως αν έπειτ' από σείο φίλον τέκος ουκ εθέλοιμι
λείπεσθ', ούδ' ει κεν μοι υποσταίη θεός αυτός
γήρας αποξύσας θήσειν νέον ηβώοντα,
οίον ότε πρώτον λίπον Ελλάδα καλλιγύναικα,
φεύγων νείκεα πατρός Αμύντορος Ορμενίδαο,
ος μοι παλλακίδος περιχώσατο καλλικόμοιο,
την αυτός φιλέεσκεν, ατιμάζεσκε δ' άκοιτιν,
μητέρ' εμήν∙ η δ' αιέν εμέ λισσέσκετο γούνων
παλλακίδι προμιγήναι, ιν' εχθήρειε γέροντα.
τη πιθόμην και έρεξα∙ πατήρ δ' εμός αυτίκ' οισθείς
πολλά κατηράτο, στυγεράς δ' επεκέκλετ' Ερινύς,
μή ποτε γούνασιν οίσιν εφέσσεσθαι φίλον υιόν
εξ εμέθεν γεγαώτα∙ θεοί δ' ετέλειον επαράς,
Ζευς τε καταχθόνιος και επαινή Περσεφόνεια.
[τον μεν εγώ βούλευσα κατακτάμεν οξέι χαλκώ∙
αλλά τις αθανάτων παύσεν χόλον, ος ρ' ενί θυμώ
δήμου θήκε φάτιν και ονείδεα πόλλ' ανθρώπων
ως μη πατροφόνος μετ' Αχαιοίσι καλεοίμην]
".


αναπρήσας = του αναπρήθω. κυρίως = αναφυσώ, όθεν αναβλύζω, εκχύνω.
μετά φρεσί βάλλεσθαι = σκέπτομαι περί. Η φρην θεωρείται έδρα της συνειδήσεως, όθεν σημαίνει την ψυχήν, τον νουν, το φρόνημα.
φαίδιμος = λαμπρός, ένδοξος. Εκ του φάος.
πάμπαν = παν παν = εντελώς
αίδηλον = εκ του στερητικού α και της ρίζης Fιδ (video) = αδηλοποιός, καταστρεπτικός, πρβλ. ΑFίδης.
έπειτα = τότε, εν τοιαύτη περιπτώσει
από σείο = μακράν σου, χωρισμένος από σου
τέκος = εκ ρ. τεκ γίνονται τέκνον, τίκτω, τοκεύς, τοκάς, τόκος και το τέκοςεος.
ιππηλάτα = αντί ιππηλάτης. Εκ του ίππος και ελαύνω. Πρβλ. αρματηλάτης, κωπηλάτης, και το παρ' ημίν αμαξηλάτης.
νήπιον –ίη –ον = άπειρον. Συνήθως παράγεται εκ του νη και έπος. 'Ωστε η πρώτη σημασία είναι: infans, μη ομιλών, είτα = ανήλικος, παιδαριώδης ή μωρός, αδύνατος.
ειδότα = συχνά λαμβάνει γενικήν
ομοίιος = έτερος τύπος του όμοιος = κοινός πάσι, ό,τι είναι κοινόν εις πάντας, εδώ, πόλεμος ου οι κίνδυνοι είναι κοινοί πάσι.
αγορέων = ονομαστική αγορή, σημαίνει την συνέλευσιν του λαού, έπειτα τον τόπον της συνελεύσεως ταύτης, και τέλος δημηγορίαν εν τη συνελεύσει, συμβουλήν, λόγον.
μύθων τε ρητήρα πρηκτήρά τε έργων = ενωρίς ενόησεν ο 'Ελλην, ότι ο συνδυασμός λόγων και έργων, θεωρίας και πράξεως αποτελούσι τον τέλειον και χρήσιμον άνδρα.
ρητήρ = ρήτωρ
πρηκτήρ = πράκτωρ, εκτελεστήςως = όθεν, διά τούτο
εθέλοιμι = ήθελον αποφασίσει, τολμήσει
υποσταίη = του υπέστην του υφίσταμαι = υπισχνέομαι, αναλαμβάνω βάρος τι, οίον αληθώς είναι η υπόσχεσις
αποξύσας = του αποξύω = ξύνων αφαιρώ, ξύνων αποβάλλω την δυσμορφίαν ή τας ρυτίδας του γήρατος
θήσειν = ποιήσειν

ηβώοντα = του ηβάω
οίον ότε = οίος ην, ότε. Η εις το παρελθόν μετάβασις αύτη αναμιμνήσκει το ύφος του Νέστορος διηγουμένου παλαιάς ιστορίας. Αμφότεροι είναι γέροντες, και ως τοιούτοι ευχαρίστως αναφέρουσι τα παλαιά. Ενταύθα ο Φοίνιξ διηγείται λυπηράν του βίου αυτού περίστασιν, ίνα συγκινήση τον Αχιλλέα. Συγκινηθέντα δ' ελπίζει ότι ευκόλως θα τον πείσει διά των επομένων 496 εξ.
Ελλάδα = το κράτος του Αμύντορος κατά τα εν Β 734 εξ. λεγόμενα περί του κράτους του ανεψιού αυτού Ευρύπυλου έκειτο εν Θεσσαλία περί το Κιέριον (Ματαράγκα) μέχρι της λίμνης Βοιβηίδος.
καλλιγύναικα = έχουσα ωραίας γυναίκας. Μόνον κατ' αιτιατικήν απαντά και είναι επίθετον της Ελλάδος, της Αχαιΐδος και της Σπάρτης.
Ορμενίδαο = υιού του Ορμένου κτίσαντος το Ορμένιον επί της Μαγνησίας, εις τους πρόποδας του Πηλίου, το οποίον βραδύτερον μετ' άλλων χωρίων συναπετέλεσε την πόλιν Δημητριάδα.
περιχώσατο = περιχώομαι = σφοδρώς οργίζομαι. Η περί επιτείνει.
λισσέσκετο = θαμιστικόν του λίσσομαι, β' αόρ. ελιτόμην. Η ρ. είναι λιτ, εξ ης λιτή (=παράκλησις), λιτανεύω = ικετεύω.
γούνων = γόνυ

προμιγήναι = επιτατικήν δύναμιν έχει η προ, όπως εν τοις προνοείν, προφεύγειν, πρόπας, και όχι χρονικήν.
εχθήρειε = αόρ. του εχθαίρω, = μισήση, αηδιάση.
οισθείς = του αόρ. ωίσθην, του οίομαι = νομίζω, θαρρώ.
πολλά = επίρρ. = σφοδρώς
στυγεράς = αποτρόπαιας, φρικτάς. Ούτω λέγονται ως θεότητες του κάτω κόσμου.

Στυγέ-ω = αποστρέφομαι, φρίττω.
επεκέκλετο = αόρ. του επικέλομαι = επικαλούμαι
Ερινύς = συνηρημένον του Ερινύας. Αι θεαί αύται ήσαν εν τη υπηρεσία του 'Αδου, και ετιμώρουν τα κακουργήματα, ιδίως την επιορκίαν και την προς τους γονείς ασέβειαν. Οι μεθ' 'Ομηρον ωνόμασαν αυτάς Αληκτώ, Τισιφόνην, Μέγαιραν.
εφέσσεσθαι = του εφέζομαι. Εκ του κατηράτο εξαρτάται. Υποκείμ. υιόν. οίσιν = εοίσιν, τοις Αμύντορος φυσικά.
γεγαώτα = μετοχή του παρακ. του γίγνομαι = γεγονότα. Απαιδίαν λοιπόν ο Αμύντωρ κατηράσθη του παιδός αυτού Φοίνικος.
ετέλειον = δηλοί την προθυμίαν προς εκτέλεσιν, ουχί την εκτέλεσιν αυτήν
επαράς = επ – αρή = αρά, κατάρα Ζευς καταχθόνιος = Ο Αιδης λέγεται Ζευς καταχθόνιος, διότι άρχει υπό την γην, όπως ο Ζευς εν ουρανώ.
επαινή = δεινή, φοβερά. Εκ του αινός = δεινός. Η επί επιτείνει.
Περσεφόνεια = Αντί των εν 454 Ερινυών ενταύθα έχομεν τον Αίδην και την Περσεφόνην, αντιστρόφως δ' εν 571 τας Ερινύς αντί των εν 569 Αίδου και Περσεφόνης, ώστε δεν έχουσι διακριθή έτι τα καθήκοντα εκατέρων.
458-461 = απορρίπτονται διότι α') καταστρέφουσι την συνέχειαν, β') διά το περιεχόμενον. Ουδέν άλλωστε χειρόγραφον έχει αυτούς, αλλ' ελήφθησαν εκ του Πλουτ. «πώς δει τον νέον ποιημάτων ακούειν».
κατακτάμεν = απαρ. του κατεκτάν αορίστου του κατακτείνω
χαλκώ = ξίφει
χόλον = τον εμόνος
ρα = ανάπτυξις του παύσεν
ενί θυμώ θήκε = μ' έκαμε ν' αναλογισθώ, ν' αναμετρήσω
φάτις = φήμη, λόγος. Εκ του φημί. Επομένως του δήμου φάτιν είναι γενικόν και αόριστον, διό προσετέθη προς διασάφησιν το «ονειδέα πόλλ' ανθρώπων».



(απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.



*


Και έτερόν τι, χάριν των εκλογών...


Η ΑΓΚΙΔΑ


Το βράδυ που σκοτώναν τον Λαμπράκη,
γυρνούσα από ένα ραντεβού.
"Τί έγινε;" ρώτησε κάποιος στο λεωφορείο.
Κανείς δεν ήξερε. Είδαμε χωροφύλακες
μα δε διακρίναμε τίποτε άλλο.

Πέρασαν τρία χρόνια. Ξανακύλησα
στην ίδια αδιαφορία για τα πολιτικά.
'Ομως το βράδυ εκείνο με ενοχλεί
σα μια ανεπαίσθητη αγκίδα που δε βγαίνει:
άλλοι να πέφτουν χτυπημένοι για ιδανικά,
άλλοι να οργιάζουν με τα τρίκυκλα,
κι εγώ ανέμελος να τρέχω σε τσαΐρια.



Ντίνος Χριστιανόπουλος, ποίημα του 1966, από την συλλογή∙ "Ο Αλλήθωρος". Περιλαμβάνεται στο τομίδιο Ποιήματα (β' έκδοση, Διαγώνιος, Θεσ/νίκη 1992, σ. 118).


Τρίτη 1 Μαΐου 2012

πρωτο...μαγιά, γλυπτά, Θόδωρος και πεντακόσια...



Δεν ξέραμε αν,
την ίδια στιγμή, με το ωραίο τους
άρωμα, κοινωνούσαν και τους νεκρούς
στον αιθέρα τα λεμονάνθια. *



Τα γλυπτά του Θόδωρου Παπαγιάννη, έτσι όπως τα παρέταξε με τον Μάνο Στεφανίδη στο καταβαραθρωμένο αίθριο του διώροφου Μουσείου Μπενάκη επί της οδού Πειραιώς (με τα ξύλινα εκείνα αλεξήλια να σ' οδηγούν τη ματιά) σε καλούν (αγέρωχα, με ηπειρώτικον, θα έλεγα, αγέρα) να τα επισκεφτείς... το απομεσήμερο, καθότι είναι η ώρα που πέφτει ο ήλιος μεσ' σε κείνο το βάραθρο του αιθρίου, ότε εγείρονται 'αμαρτίας' του βίου 'φαντάσματα' και σου λένε: κοίτα με, κοίτα με, κοίτα με, κοίτα με ξανά, ολόσωμα έτσι όπως στέκουν, του τόπου φαντάσματα, ο άη-Λαός! 'Δαιμόνια στο ρέμα'! Δαιμόνια 'μεσημβρινά'! Και σύ, πόσο παίρνεις δύναμη τότε, ανήμπορος πρώτα να τραβήξεις την ματιά σου από πάνω τους. Οπωσδήποτε πριν από τις εκλογές!


[Αντί άλλης θερμής χειραψίας στον γλύπτη. Ο ίδιος.-]





------
* Στο motto οι λήγοντες στίχοι από το ποίημα "Μπαλάντα του Νοσοκομείου Chervello" του Νικηφόρου Βρεττάκου (από τη συλλογή Σικελικά ποιήματα, έκδ. Αστρολάβος/Ευθύνη Αθήνα 1990, σ.19).