Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2013

για τον Πλήθωνα



Δάκρυα στο κελλί 
στον ουρανό τ' άστρα *

Οι ατέλειωτες συζητήσεις για την ένωση των Εκκλησιών τού είχαν δείξει πόσο λίγο ο Χριστιανισμός μπορούσε να χρησιμεύσει ως ενωτική αρχή. Κατέληξε να θεωρεί τους χριστιανούς που συζητούσαν για την ένωση ως σοφιστές, που δε ζητούσαν την αλήθεια αλλά ήθελαν να νικήσουν τους αντιπάλους τους για πολιτικά κέρδη. Αυτή την εμπορική νοοτροπία σε ζητήματα του υπερφυσικού ο Πλήθων δεν μπορούσε κατά κανένα τρόπο να τη δεχτεί· κατά τη γνώμη του, ένα τέτοιο πνεύμα ισοδυναμεί και με την άρνηση της Πρόνοιας του Θεού, από την οποία εξαρτώνται όλα. Γι' αυτό και δεν υπέγραψε την ένωση των Εκκλησιών που αποφασίστηκε στη Φλωρεντία το 1439 και έγραψε στα 1448 την πραγματεία Περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, στην οποία αντικρούει στο δογματικό πεδίο τις ιδέες του φιλενωτικού Βησσαρίωνος και καταδικάζει τους Λατίνους. Εκείνο, συμπεραίνει, που θα σώσει τους 'Ελληνες δεν είναι η ένωση με τους Λατίνους. Οι 'Ελληνες θα σωθούν μόνο αν έχουν εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια κι αν διορθώσουν τις πλάνες και τα σφάλματα που διαπράττουν απέναντι του Θεού, είτε με τις γνώμες που έχουν για το Θεό είτε με τις πράξεις που κάνουν. Είναι φανερό ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με τον θεολόγο που αγωνίζεται για το καλό του Χριστιανισμού: είναι η φωνή του 'Ελληνα και του φιλοσόφου. Αρνείται να υπογράψει την ένωση και συγχρόνως ζητάει μια νέα καθολική ενωτική αρχή.


Β. Ν. Τατάκης, Η βυζαντινή φιλοσοφία [1949], (μτφρ. Ε. Καλπουρτζή, έκδ. Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 1977, σσ. 263-264).


----- 
* Στο motto και πάλι ολίγος Συμεών, ιερομοναχός, εκ του βιβλίου του Συμεών μνήμα (έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 1993.-Εδώ εγγραφή της 15ης Ιανουαρίου 1989).

2 σχόλια:

Αντώνης Χρονικιώτης είπε...

Μα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και (γιατί να μη χρησιμοποιήσω την πολυφθαρμένη λέξη) επίκαιρο.

Χαιρόμεθα και τους στίχους από τα μικρά τομίδια της Άγρας.

Μήπως άλλο ΠΛΗΘΩΝΑ είδαμε στην (ωραία) ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΑ;;

το θείο τραγί είπε...

Υπάρχουν πολλά ακόμη που δεν έχουν γίνει γνωστά για τον βυζαντινό αυτόν ελληνοπολίτη. Πολλά στοιχεία και γραπτά του είτε χάθηκαν ήδη από τότε (τους σκοτεινούς χρόνους της σκλαβιάς) είτε απεκρύβησαν λόγω της ισχυράς αρχαιοπληξίας του ελλογίμου τούτου ανδρός.

Οι έρευνες για τον Γεμιστό Πλήθωνα έχουν αναζωπυρωθεί τις τελευταίες μόλις δεκαετίες, όπως ανακοινώθηκε σε σχετική ημερίδα στο ΕΙΕ προ ολίγον ετών. Και πρωτοστατούν σε αυτές μαθητές μαθητών (ως ο ελλόγιμος καθ. Λίνος Μπενάκης) του καθ. Τατάκη.

Αλήθεια, με την ευκαιρία να ερωτήσω, έλαβες τα αποσταλλέντα;