Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014

ροή: μια κατάσταση λήθης του εαυτού



Η ροή είναι μια κατάσταση λήθης του εαυτού, το αντίθετο της περισυλλογής και της ανησυχίας. Αντί να χάνονται σε νευρωτικές έγνοιες, οι άνθρωποι που βρίσκονται σε ροή είναι τόσο απορροφημένοι με το έργο που έχουν μπροστά τους, ώστε χάνουν την αίσθηση του εαυτού τους, εγκαταλείπουν τις μικρές ανησυχητικές σκέψεις, την υγεία, τους λογαριασμούς που τρέχουν, ακόμα και την ίδια την ευημερία της καθημερινής ζωής. Υπό την έννοια αυτή οι στιγμές της ροής είναι «εκτός Εγώ». Παραδόξως, άνθρωποι που βρίσκονται σε ροή επιδεικνύουν έναν δεξιοτεχνικό έλεγχο πάνω σε αυτό που επιτελούν και οι αντιδράσεις τους είναι απόλυτα εναρμονισμένες με τις εναλλασσόμενες απαιτήσεις της εργασίας τους. Και παρόλο που οι άνθρωποι έχουν τις καλύτερες επιδόσεις σε κατάσταση ροής, δεν ενδιαφέρονται για το πόσο καλά πηγαίνουν, ούτε απασχολούνται με σκέψεις επιτυχίας ή αποτυχίας – αυτό που τούς παρακινεί είναι η ίδια η αγαλλίαση της εργασίας τους.
[...]
[ροή: η] στιγμή που ξεπέρασαν τον εαυτό τους σε κάποια αγαπημένη τους δραστηριότητα. Η κατάσταση που περιγράφουν ονομάστηκε «ροή» από τον Μιχάλι Τζικτζεντμιχάλι, ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο οποίος συγκέντρωσε τέτοιες αναφορές σχετικά με εξαιρετικές επιδόσεις κατά τη διάρκεια μιας εικοσαετούς έρευνας. Οι αθλητές γνωρίζουν αυτή τη χαρισματική κατάσταση με τον όρο «ζώνη», όπου η τελειότητα έρχεται αβίαστα, θεατές και αντίπαλοι χάνονται στην ομίχλη της απόλυτης απορρόφησής τους εκείνης της στιγμής.
[...]
Η ικανότητα του ατόμου να μπαίνει σε «ροή» είναι η καλύτερη στιγμή της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η ροή αντιπροσωπεύει ίσως το ζενίθ στη χαλιναγώγηση των συναισθημάτων, υποτάσσοντάς τα στην υπηρεσία της επίδοσης και της μάθησης. Στη ροή τα συναισθήματα δεν περιέχονται, ούτε και διοχετεύονται. Είναι θετικά, ενεργοποιημένα και ευθυγραμμισμένα με το συγκεκριμένο καθήκον. 'Οταν εγκλωβίζεται κανείς στην ανία της κατάθλιψης ή στην αναστάτωση του άγχους, η ροή αυτή εμποδίζεται. Και όμως η ροή (ή μια ηπιότερη μικρο-ροή) είναι μια εμπειρία την οποία σχεδόν όλοι βιώνουμε από καιρό σε καιρό, ιδιαίτερα όταν αποδίδουμε στο μέγιστο ή ξεπερνάμε τα όριά μας. 'Ισως γίνεται καλύτερα αντιληπτό στην εκστατική συνεύρεση δύο ανθρώπων, όπου οι δύο ενώνονται σε μια ρευστή ενότητα.

Αυτή η εμπειρία είναι θαυμάσια: το χαρακτηριστικό σημάδι της ροής είναι μια αίσθηση αυθόρμητης χαράς, αγαλλίασης θα έλεγα. Επειδή ακριβώς η αίσθηση της ροής είναι τόσο ευχάριστη, πραγματικά σε αποζημιώνει. Είναι μια κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι απορροφώνται εντελώς από αυτό που κάνουν, δίνοντας την αμέριστη προσοχή τους στο έργο που έχουν να εκτελέσουν, ενώ η αντίληψή τους γίνεται ένα με τις πράξεις τους. Πράγματι, η ροή ανακόπτεται αν συλλογίζεται κανείς πολύ έντονα τα όσα συμβαίνουν. Ακόμα και η ίδια η σκέψη «Αυτό το κάνω καταπληκτικά» μπορεί να διασπάσει την αίσθηση της ροής. Η προσοχή συγκεντρώνεται τόσο πολύ, που οι άνθρωποι συνειδητοποιούν μόνο το στενό πλαίσιο της αντίληψης που συνδέεται με τον άμεσο στόχο, και χάνουν την αίσθηση του χρόνου και του χώρου. [...]


Daniel Goleman, Η συναισθηματική νοημοσύνη. Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ» (μτφρ. Αν. Παπασταύρου, έκδ. Ελληνικά γράμματα, Αθήνα 2008 (42η), σσ. 142, 141, 141-142).

Δεν υπάρχουν σχόλια: